Hoe weet je of iets mis is met je schildklier?

Met professor endocrinoloog Kris Poppe van de VUB gaan we op zoek naar een antwoord.

Hoe kan je te weten komen of er iets mis is met je schildklierhormonen?

Dokter Poppe: "Een bloedafname is voldoende om een afwijking van de schildklierwerking te valideren. Daarbij wordt de concentratie schildklierhormonen in het bloed gemeten en het TSH-gehalte bepaald. Als de cijferwaarden uit het bloedonderzoek buiten de referentie liggen, wijst dit op een afwijking van de werking van de schildklier. Vooral het hypofysehormoon TSH geeft een goed beeld van de schildklierfunctie. Een echografie van de schildklier kan aantonen of je een gezwel hebt."

Is de schildklier een belangrijk orgaan?

De schildklier dient om de stofwisseling in ons lichaam te regelen. Ze maakt hormonen aan die voor alle organen bestemd zijn. Een te snelle of een te trage werking van de schildklier kan de normale activiteit van de andere organen in gedrang brengen. Dokter Poppe: "We maken de vergelijking met een wagen: ook al is de wagen goed in orde, als er te weinig benzine in de tank zit, zal die niet normaal rijden. Als je niet genoeg schildklierhormonen krijgt om je vitale organen goed te doen werken, krijg je klachten."

Wat voor problemen zijn dan mogelijk?

Alle symptomen van hypo - en hyperthyrodie zijn aspecifiek. Dat wil zeggen dat ze ook bij andere aandoeningen kunnen voorkomen. De symptomen van een traag werkende schildklier zijn:

• moe en sloom gevoel
• hartslag is te langzaam (lager dan 70 per minuut)
• hogere bloeddruk
• vaak kouwelijk
• concentratieproblemen
• spierkrampen
• gewichtstoename
• nervositeit
• slaperigheid
• je geheugen laat je soms in de steek
• zwellingen vooral onder de ogen
• hese en krakerige stem
• haarverlies (bij mannen komt dit ook bij benen en armen voor)
• droge huid
• struma (abnormale zwelling in de hals veroorzaakt door een vergrote schildklier)
• obstipatie

De symptomen van een te snel werkende schildklier zijn:

• darmklachten, diarree of vaker ontlasting
• vermoeidheid
• gewichtsverlies ondanks toegenomen eetlust
• in enkele gevallen gewichtstoename
• onregelmatige, snelle hartslag (fladderen)
• vaak kortademigheid (bij een kleine) inspanning
• te snelle polsslag
• benauwdheid
• vergroting van de schildklier (struma)
• trillende handen/vingers
• warme, vochtige handen
• vaak zenuwachtigheid gejaagd
• spierzwakte (krachtverlies in de spieren)
• oogklachten
• snelle geïrriteerdheid, angst, andere psychische klachten

Nogmaals: bovenstaande symptomen zijn wisselend bij iedereen!

Verder is ook de grootte van een schildklier een indicatie voor de gezondheid ervan. De schildklier kan naar binnen of naar buiten zwellen. Naar buiten is zowel zicht- als voelbaar. Een gezwollen schildklier is niet zo mooi en valt de patiënt of de omgeving sneller op. De zwelling kan ook naar binnen toe zijn, zodat men uitwendig geen idee heeft van een verdikking. Een echografie kan duidelijkheid brengen omtrent de grootte.

Wanneer moet je naar de dokter?

Als de bovenstaande symptomen voorkomen is het mogelijk dat er iets mis is met de schildklier. De dokter kan je onderzoeken en samen met de bloedwaarden de diagnose te stellen. Indien de resultaten normaal zijn, moet er naar andere aandoening gezocht worden, die deze symptomen zouden kunnen uitleggen.

Indien je denkt dat de schildklier te groot is of er symptomen zijn zoals sliklast, dan is een echografie aan de orde. Dokter Poppe: "Het laatste zegt ons iets over de grootte. Indien de echografie normaal is, zijn de klachten vermoedelijk van digestieve of keel-neus oor origine."

Bij zwangere vrouwen wordt een dergelijk onderzoek meestal spontaan gedaan door de gynaecoloog. Door de hormonale veranderingen in het lichaam van de zwangere vrouw is het heel belangrijk dat een mogelijke afwijking snel wordt waargenomen en behandeld.

Hoe wordt de schildklier effectief behandeld?

Synthetische hormonen

Als het probleem hormonaal is, dan helpt een behandeling met synthetische hormonen. Poppe: "Een dagelijkse inname houdt de spiegel constant. De patiënt ondervindt geen problemen en een snelle werking is verzekerd. Er zijn ook remmers op de markt die de productie van schildklierhormonen afremmen."

Radioactief jodium

Radioactief jodium heeft zijn gunstige werking om de schildklier bewezen. Dit is effectief in geval van een te grote schildklier die bovendien te snel werkt. Het radioactief jodium pakt beide factoren aan. Het verkleint de ‘krop’ en verlaagt de overproductie van de hormonen.

De radioactieve vorm van jodium wordt net zoals gewoon jodium voor een groot deel in de schildklier opgenomen. Hierdoor is slechts een kleine hoeveelheid radioactiviteit noodzakelijk. Het opgenomen jodium zal op deze manier selectief de werking en de grootte van de schildklier verminderen.

Het gedeelte van de behandelingsdosis dat niet in de schildklier wordt opgenomen, verlaat het lichaam via de urine en voor een klein deel eveneens via speeksel, zweet en stoelgang.

Chirurgische ingreep

Ten slotte kan een heelkundige ingreep worden ondernomen om de krop te verwijderen. De schildklier zit links en rechts ter hoogte van het strottenhoofd in de nek.

Als de ene kant verwijderd is, bestaat het risico dat de andere lob overwerkt raakt. Als die ene lob harder moet werken bestaat de kans dat hij ook meer hormoon zal produceren omdat de functie van de verwijderde lob moet worden overgenomen. Om dit op te lossen/ te voorkomen wordt vaak extra hormoon toegediend.

Zijn schildklieraandoeningen goed behandelbaar?

Schildklieraandoeningen zijn goed behandelbaar. Zelden groeit een cyste of een nodule uit tot een kanker. Als er zich kwaadaardige cellen in de schildklier ontwikkelen, spreekt men van schildklierkanker. Het gezwel is te detecteren via een echografie, maar de kwaadaardigheid wordt via een fijne naaldpunctie bevestigd. Na een chirurgische ingreep is er in de meeste gevallen een hoge kans op blijvende genezing.