Cultuursocioloog Walter Weyns: “Mensen zijn het vertrouwen kwijt in de politiek, daarom volgen we niet zomaar alle regeltjes"

“Het is opvallend hoe in Nederland iedereen zich aan de regels houdt en dat hier bij ons de mensen vooral bezig zijn met 'hoe groot de kans is dat je betrapt wordt als je bubbel te groot is?'”, vertelt Walter Weyns. “Dat heeft met allerlei dingen te maken, maar vooral met de verschillen in de geschiedenis. Onze contreien zijn katholieke contreien. Als je de kaart van Europa neemt, is het wel duidelijk dat er min of meer een lijn loopt door Europa die protestantse en katholieke landen van elkaar scheidt. Dan blijkt het telkens opnieuw zo te zijn dat mensen in protestantse landen zich meer aan de regels houden dan in katholieke landen.”

Protestantisme vs. katholicisme

“Waarmee heeft dat te maken? Met het feit dat in protestantisme de verhouding ten aanzien van het wereldlijke gezag anders was dan in katholieke landen. Bovendien heeft het ook te maken met de soepele moraal van de katholieke kerk. Ze heeft strenge regels, maar in de toepassing kan je altijd gaan biechten. We zijn toch allemaal zondaars, niet waar? Je kan je zonden altijd nog goedmaken. Het is een rekbare houding tegenover regeltjes. Dat speelt zeker mee.”

“Het is zeker niet de enige reden, dat spreekt voor zich. Voor wat België en Vlaanderen betreft, speelt de Belgische geschiedenis een rol. We zijn eeuwenlang overheerst door vreemden (Spanjaarden, Nederlanders, Oostenrijkers, …) dus dat betekent dat wij eeuwenlang het gezag en de autoriteit van onze heersers hebben gewantrouwd. Zonder al te veel te overdrijven, werkt dit wel nog steeds door.”

Legitimiteit van het gezag

“Heel wat mensen zijn het vertrouwen kwijt in de politiek. Dat is zeker ook een factor waarom we dan niet zomaar alle regeltjes volgen. We zijn niet enkel het vertrouwen kwijt in de politiek, maar ook in een heleboel andere instellingen. Het vertrouwen in de kerk, in het onderwijs, in het gerecht… Dat zijn allemaal moreel gezagsuitstralende instellingen die toch wat deuken hebben opgelopen. Regels worden opgelegd en scheef bekeken.”

“Dat heet de legitimiteit van het gezag. Wij zitten daarin in een heel speciale situatie waarbij je een federale gezagsautoriteit hebt én ook een gewestelijke. En niet elke politieke strekking is even hard geneigd om naar die beide autoriteiten te luisteren...”

“Het kind in ons vindt dit bedrog en wordt weerspannig”

“Het zou kunnen dat er wat meer weerstand is. Dat kan je zelfs bijna opvoedkundig bekijken: ‘Als je je aan de regels houdt, krijg je een beloning’. Er was ons gezegd: 'Als we nu flink zijn, krijgen we een mooie zomer cadeau.' Maar nu lijkt het erop dat we die beloning niet gaan krijgen, we krijgen niet zomaar de zomer cadeau natuurlijk. En als de beloning er niet komt, waarom zou je je dan nog aan de regels houden Dat is het effect van het kind in ons dat vindt dat het bedrog is en weerspannig wordt."