Motivatiepsycholoog Maarten Vansteenkiste: "Mondmaskers verplichten kan olie op het vuur zijn en voor verzet zorgen"

Mondmaskers zijn voorlopig alleen nog maar op het openbaar vervoer verplicht, in winkels wordt het dragen ervan aangeraden door de overheid. "Het zal niet evident zijn om mensen nog gemotiveerd te krijgen om altijd een mondmasker te dragen", vreest Maarten Vansteenkiste. "Het lijkt voor sommigen alsof we terug naar normaal gaan, alsof het virus weg is. Het dragen van een mondmasker kan voor een soort coronabewustzijn zorgen. Want als je iemand anders met een mondmasker ziet rondlopen, werkt het misschien stimulerend om zelf je gedrag aan te passen."

"Aan de ene kant is die vorm van optimisme wel gerechtvaardigd natuurlijk, want er zijn minder besmettingen, maar aan de andere kant zie je dat er toch nog altijd uitbraken zijn. Zo'n mondmasker geeft een signaal naar de bevolking dat het belangrijk is om alert te blijven. Dat we niet moeten wachten tot de volgende grote uitbraak er komt, en laat ons het vooral niet zover laten komen."

"Mensen onderschatten hoe snel het virus zich kan verspreiden"

"Ook voorbeelden zoals die van de tennisser Djokovic helpen bij dat bewustzijn", legt Vansteenkiste uit. Op een tennistornooi van de nummer 1 in het mannentennis werd laks omgegaan met de coronamaatregelen en geraakten verschillende spelers besmet met het virus, waaronder Djokovic zelf. "Zulke voorbeelden kunnen ons allemaal alert houden. Het toont aan dat het virus snel verspreid geraakt,  want mensen onderschatten momenteel hoe snel het virus zich nog altijd kan verspreiden."

"Interessant om te weten waarom mensen op het Flagey-plein de regels aan hun laars lapten" 

Volgens virologen Marc Van Ranst en Steven Van Gucht moeten mondmaskers nu ook in winkels verplicht worden. "Ik denk dat we het bewustzijn van de aanwezigheid van het virus zeker hoog moet houden. Of je dat moet doen via een dwingende aanpak, is maar de vraag. Voor veel mensen kan dat net olie op het vuur zijn. Uit onderzoek blijkt dat zij die het minst gemotiveerd zijn, in verzet gaan wanneer er druk op hen wordt gelegd. In plaats van zich te schikken naar wat nodig is, gaan ze zich verzetten. Het zou dus interessant zijn om te weten wat bijvoorbeeld de mensen die op het Flagey-plein waren, drijft om de maatregelen niet te volgen. Als we meer oog hebben voor die subgroep, kunnen we ze hopelijk meer motiveren voor een duurzame verandering van hun gedrag. Maar ze puur afschilderen als nalatige personen, lijkt mij geen goede zaak. We moeten uitzoeken wat de redenen zijn waarom ze de regels aan hun laars lappen."

"We hebben een lange tijd in een keurslijf gezeten. Het heeft veel energie gekost om de maatregelen te volgen. En wat we nu zien heet dan een 'rebound-effect' in de psychologie. Mensen willen de opgelopen frustratie van de afgelopen tijd compenseren door nu extra te profiteren van hun vrijheid. In dat opzicht was het fenomeen van afgelopen weekend te voorspellen. De vraag blijft natuurlijk wel in welke mate die groep representatief is voor onze bevolking. Er zijn zeker nog veel mensen die de maatregelen wél blijven volgen."