Rouwspecialist Manu Keirse: "Luister naar je kind wanneer het verdriet heeft"

"Elke aanpassing in het leven, heeft te maken met verlies, want je moet iets achterlaten"

"Ik denk dat het ook voor kinderen een grote aanpassing vraagt. En elke aanpassing in het leven heeft te maken met verlies, want je moet iets achterlaten. Al moeten we dat verlies bij de meeste kinderen ook niet dramatiseren. Elk jaar wanneer de grote vakantie begint, laten ze voor twee maanden hun school, vriendjes en een aantal activiteiten achter. Maar we moeten er ook rekening mee houden dat er kinderen zijn die in moeilijke situaties leven. Voor hen is verplicht thuiszitten een drama want zij hebben net sociale contacten nodig om te overleven."

Toch ziet Cathérine bij haar eigen dochter al verdriet. "Tranen horen bij het leven. Je kan niet zeggen dat het klein of groot verdriet is, want het verdriet is zo groot als het kind dat zelf aanvoelt. Je kan het wel overbruggen met warmte en aandacht, en door samen uit te zoeken hoe de dag verloopt en wat je samen met je kind kan doen."

Als je merkt dat je kind verdrietig is, is heeft Keirse een simpel advies. "Stel gewoon de vraag wat je kind voelt. Ga zelf niet op voorhand naar antwoorden zoeken of manieren om je kind te troosten. Kinderen reiken vaak zelf de oplossingen aan als je goed luistert. Maar bij intens verdriet is het voor volwassenen vaak net moeilijk om te luisteren, want ze willen het verdriet altijd wegnemen. Maar je kan het niet wegnemen, het hoort bij het leven."

"Mensen denken dat kinderen te klein of jong zijn om een verlies te ervaren. Dat is niet zo. Als er een slechte diagnose wordt gesteld in de familie, dan raakt dat ook de kinderen. Ik denk soms: "weten artsen dat er kinderen zijn in onze samenleving?" Welke specialist of geriater denkt eraan om kinderen en kleinkinderen uit te nodigen bij een gesprek als er een moeilijke diagnose wordt meegedeeld? Na dat gesprek gaan ouders of grootouders naar huis en dan verwachten we dat die mensen dat op een juiste en heldere manier aan kinderen vertellen. Da’s natuurlijk moeilijk! Die mensen hebben niet de juiste bagage om zo'n nieuws te brengen."

"Schrijf een brief aan rouwende achterblijvers"

Afscheid nemen in deze coronatijden is nog extra moeilijk geworden, want uitvaarten mogen alleen nog in beperkte kring plaatsvinden. "Dat is heel erg want een uitvaart dient om te kunnen uitdrukken wat iemand betekend heeft. Ook voor kinderen is het heel belangrijk om erbij betrokken zijn."

Keirse heeft een tip voor wie moet omgaan met verlies in deze tijd. "Een boodschap die ik probeer mee te geven is: probeer na te denken en neer te schrijven wat je nog had willen zeggen aan die overleden persoon of aan de personen die rouwen. Brieven zijn in onbruik geraakt door sociale media en door ons snelle leven. Misschien moeten we daar weer toe komen en eens grondig nadenken over wat we willen schrijven. 

Een brief is een vriend die binnenkomt en die ook blijft. Je kan een brief eindeloos herlezen en dat is een grote troost. In momenten van verdriet kan je ook aan kinderen leren hoe ze kunnen schrijven aan iemand die een dierbare verloren heeft. Ik ken ouders wiens kind gestorven is. De kinderen van de scouts hebben op een kaart drie zinnen geschreven die verwoorden wat de jongen voor hen betekende. Die ouders bewaren dat voor de rest van hun leven."

"Denk ook aan de achterblijvers. Als je gezien hebt hoe ze voor iemand zorg hebben gedragen, dan kan je dat op papier zetten. Zet er een anekdote bij die vertelt over de zorg die de mensen hebben gegeven aan de overledenen. Dat sterkt mensen tijdens hun rouwproces." 

Meer lezen over dit onderwerp? Dat kan in het boek van Manu Keirse: "Kinderen helpen bij hun verlies'.