de inspecteur
Groen of grijs: wat bepaalt de kleur van je stroom?
wo 19 jan. - 7:00
Wie op zoek gaat naar een nieuw energiecontract krijgt vaak de mogelijkheid om te kiezen voor energieleveranciers die groene stroom leveren. Maar wat is groene stroom?
Als je het opzoekt op Wikipedia krijg je volgende definitie: "groene stroom is elektriciteit opgewekt uit duurzame energiebronnen. Het begrip wordt gebruikt om een onderscheid te maken met de uit fossiele brandstoffen opgewekte elektriciteit, die dan grijze stroom wordt genoemd."
Garanties van Oorsprong
Maar wanneer mag een leverancier zijn stroom 'groen' noemen? De VREG, Vlaamse Regulator van de Elektriciteits- en Gasmarkt, kijkt daarvoor naar de garanties van oorsprong (kortweg GO). Dat is een bewijsstuk waarmee de herkomst van energie wordt aangetoond.
Elke garantie van oorsprong staat voor één megawattuur (MWh) energie die wordt opgewerkt uit een hernieuwbare energiebron. Een energieleverancier moet voor elk MWh dat hij verkoopt als 'groen', dus een garantie van oorsprong kunnen voorleggen.
Voor elk megawattuur dat verkocht wordt als groen, moet een garantie van oorsprong bestaan dat bewijst dat de stroom uit een duurzame bron komt.
"Garanties zijn geen garanties"
Op het systeem van de garanties van oorsprong komt ook kritiek. Volgens milieuorganisaties, waaronder Greenpeace, kunnen energieleveranciers makkelijk garanties van oorsprong in het buitenland kopen, zonder zelf te investeren in de ontwikkeling van meer groene stroom. Via hun vergelijkingswebsite kan je checken hoe en waar de groene stroom van leveranciers wordt opgewekt.
"Door het systeem van garanties van oorsprong worden energieleveranciers niet aangezet om zélf te investeren in groene stroom, ze kunnen de labels goedkoop kopen in het buitenland. Dat is interessanter dan zelf te investeren," zegt Joeri Thijs van Greenpeace.
Leveranciers kunnen goedkoop garanties van oorsprong kopen in het buitenland waardoor hun stroom groen wordt. Waarom zouden ze dan nog zelf investeren in hernieuwbare energie?
De VREG is het niet eens met die kritiek. "Elke garantie van oorsprong is wel echt gelinkt aan échte productie van groene stroom", aldus Leen Vandezande. "Maar het klopt wel dat, als meer consumenten kiezen voor stroom bijvoorbeeld uit windmolens die hier bij ons staan, dat die certificaten dan duurder worden. Om het dan betaalbaar te houden, zullen de energiebedrijven gemotiveerd worden om hier meer windmolens te bouwen bijvoorbeeld."
Ook energieleverancier Eneco, die zelf beweert 100% groene stroom te verkopen, vindt dat de VREG strenger zou moeten beoordelen wat groene stroom is. "De enige manier om echt stappen te zetten naar een groene energiemarkt, is door te investeren in groene energie", vindt Jurgen Vandervelde. Hij benadrukt ook dat groene stroom zeker niet duurder is. "En hoe meer er geïnvesteerd wordt in groene stroom, hoe minder het op termijn zal kosten."
En de groene aardgascontracten?
“Aardgas kan wel degelijk groen zijn”, zegt Leen Vandezande van de VREG. “Maar de leverancier mag die naam alleen gebruiken als hij effectief biomethaan in het gasnetwerk injecteert. Bovendien moet het gas dan ook voorzien zijn van een garantie van oorsprong.”
Groen gas is niet hetzelfde als biogas uit een biomassa-installatie. Om het gas op het aardgasnet te kunnen injecteren moet het opgewaardeerd worden: de CO2 moet er grotendeels uitgefilterd worden zodat het methaangehalte stijgt. “Er zijn vandaag in ons land nog maar 2 installaties die groen gas injecteren in het gasnet, één in Wallonië en één in Merksplas”, zegt Vandezande. Als je aardgas afneemt via EBEM, verwarm je je huis al voor een deel met groen gas.
De opbrengst van die installaties is voorlopig nog beperkt: hoogstens 0,06% van het totale Belgische aardgasverbruik. Komt daarbij dat de verbranding van groen gas op zich niet schoner is dan die van gewoon aardgas. Maar de productie heeft een lagere uitstoot en gebeurt lokaal, waardoor groen gas uiteindelijk een kleinere ecologische voetafdruk heeft.
Daarnaast bestaan er ook pseudo-groene aardgascontracten. Een aantal leveranciers biedt CO2-gecompenseerd gas aan. Dat betekent dat ze bomen laten aanplanten om de uitstoot van CO2 te compenseren. “Dat is echter geen biogas en er staat ook geen garantie van oorsprong tegenover. Ze mogen het wettelijk gezien dus niet verkopen als groen gas", vertelt Vandezande.
Groen gas moet opgewaardeerd worden om het op het aardgasnet te kunnen injecteren. De CO2 moet er grotendeels uitgefilterd worden zodat het methaangehalte stijgt.
Ontdek de voor- en nadelen van groene energiebronnen
Groene stroom komt in verschillende vormen. De bekendste zijn zonne-energie, windenergie, waterkracht en biomassa. Elke vorm heeft zijn eigen voor- en nadelen.
Zonne-energie
Dit is de bekendste vorm van groene stroom. Zonne-energie wordt opgewekt met behulp van zonnepanelen. Je kan ook water opwarmen op zonne-energie met behulp van een zonneboiler.
De voordelen:
- De zon schijnt gratis.
- Bij het opwekken van zonne-energie komt geen broeikasgas vrij.
De nadelen:
- Zonnepanelen installeren kost geld.
- Als de zon niet schijnt, wordt er geen energie opgewekt.
Windenergie
Bij windenergie denken we meteen aan de grote windmolens in de Noordzee of langs snelwegen. De energie wordt opgewekt door de wind, dat is logisch. Wieken of rotorbladen van een windturbine worden door de wind rond gedraaid. Een generator zet die beweging om in energie, in de meeste gevallen elektriciteit.
De voordelen:
- Wind is gratis en oneindig.
- Windenergie is één van de goedkoopste vormen van energie.
- Er komen geen schadelijke gassen vrij bij de productie van windenergie.
De nadelen:
- Windturbines hebben veel ruimte nodig dus kunnen niet overal geplaats worden.
- Geen wind, betekent geen windenergie.
- Vogels en vleermuizen vliegen soms tegen de turbines aan. Het gaat hier over 2% van de totale sterfte bij vogels.
- Windmolens vervuilen het beeld van de horizon en kunnen geluidsoverlast veroorzaken.
Biomassa
Biomassa is een enorm diverse energiebron. Daarbij wordt energie opgewekt door verbranding, vergisting of vergassing van een biomassamateriaal. Als grondstof kunnen onder andere afval of houtpellets gebruikt worden. Met het geproduceerde biogas wordt bijvoorbeeld warmte en elektriciteit opgewekt in een warmtekrachtkoppeling. Dat soort installaties voorziet vandaag al lokale warmtenetten van energie op verschillende plekken in Vlaanderen.
Niet elke vorm van biomassa is even duurzaam. Vooral de oorsprong van het materiaal dat gebruik wordt om energie op te wekken speelt een grote rol.
De voordelen:
- De grondstoffen voor biomassa zijn altijd beschikbaar (denk maar aan houtafval).
- De productie kan heel lokaal gebeuren.
De nadelen:
- Bij de verbranding komen schadelijke stoffen vrij.
- De duurzaamheid wordt bepaald door de herkomst van de grondstoffen en dat is niet altijd duidelijk te achterhalen.
Waterkrachtcentrales
In waterkrachtcentrales wordt een turbine aangedreven door de stroming van het water. De turbine wekt dan elektrische stroom op.
De voordelen:
- Je hebt geen andere grijze stroom nodig om een waterkrachtturbine te doen werken.
- Water raakt nooit op.
- Deze centrale is niet afhankelijk van het weer.
De nadelen:
- Stuwdammen en meren verstoren de natuur.
- Vissen kunnen vast raken in de turbine en sterven.
