Euromelanoma: een verdacht vlekje op de huid

Allen houden we van de zon, de warmte, het gevoel van blijdschap dat ze teweeg brengt. Maar zoals met vele zaken is teveel.. teveel. En als dermatologen zien we dagelijks de keerzijde van de medaille.

De gevolgen van 60 jaar te veel zon (de bruiningsrage begon na WOII) zijn nu duidelijk zichtbaar. De kans om in je leven het gevaarlijke melanoom te ontwikkelen steeg van 1:1500 in 1940 tot 1:75 nu, een toename van 2000%! Naast natuurlijk het snel verouderen en verrimpelen van de huid.

Daarom startten we hier in België in 1999 een campagne om de bevolking te leren hoe verstandig om te gaan met de zon en hoe snel te reageren als op de huid een kankervlekje ontstaat.

Deze campagne, Euromelanoma, spreidde zich snel over heel Europa en is nu een van de grootste, simultane preventie-acties ter wereld, in 26 landen tegelijk, daar zijn we best trots op!

Meestal richt de campagnes zich op een breed publiek. We sensibiliseren mensen om hun eigen huid onder de loep te nemen.

Deze keer richten we onze aandacht naar de professionals. Veel beroepen komen in het dagelijks leven veel in contact met de huid. Schoonheidsspecialisten, kinesisten, kappers en noem maar op krijgen dagelijks meer m² huid te zien dan wij, artsen.

Want laat ons eerlijk zijn, hoeveel keer per dag zien wij onze eigen rug? Om de achterkant van ons hoofd te zien hebben we zelfs twee spiegels nodig.

De boodschap is om hen voldoende te informeren zodat zij de schakel kunnen zijn tussen de klant met een probleemvlekje en een huisarts of dermatoloog. Zo kunnen wij er sneller bij zijn, wat de kansen op genezing voor de patiënt aanzienlijk vergroot.

Niet elk pigmentvlekje is een melanoom of een kanker. Er zijn enkele eenvoudige trucjes die een goedaardig ‘peperkousje’ onderscheiden van een melanoom.

Een plekje dat verandert is altijd een alarmsignaal. Maar het kan evengoed niets zijn. Iedereen krijgt voortdurend vlekjes bij naarmate men ouder wordt.

Bij dermale moedervlekken of naevi gaan alle klieren meegroeien. Dat kan soms ontsteken, het kan ook zijn dat die naevus verkankert en dus een melanoom wordt ! Slechts 20% van de melanomen ontstaan uit bestaande vlekjes, de andere zijn “de novo”, nieuw!

Een melanoom is dus een kwaadaardige tumor die uitgaat van de pigmentcellen. Een beginnend melanoom ziet er ook uit als een vlekje dat begint te veranderen.

Je hebt daar bepaalde regels voor.

De eerste en belangrijke regel is de lelijke eendjesregel: heb je veel vlekjes en zit er daar eentje tussen dat er helemaal anders uitziet, dan moet er al een belletje gaan rinkelen. En dan heb je nog de ABCDE-regel :

Snel.

Daar hangt het allemaal vanaf. Als je er op tijd bij bent, dan is er geen probleem. Dan is het gewoon uitsnijden en klaar is kees. Is het melanoom dunner dan 1 mm dikte – ik heb het dus niet over de oppervlakte, maar over de diepte van de vlek in de huid - dan is de overlevingskans 95%.

Als het melanoom dikker is dan 3 mm dan zakt de kans naar 40 pc. Uiteindelijk is het maar een kleine chirurgische ingreep die heel cruciaal kan zijn in je leven.

Iemand die het al eens gehad heeft, heeft 2,3 % kans om het nog eens te krijgen, familieleden en mensen met veel en onregelmatige vlekken op het lichaam.

Als het vlekje snel wordt opgespoord, voordat het een diepte heeft bereikt van 3 mm is de kost van de behandeling ook relatief laag. Als we te maken hebben met een diep plekje dat kunnen de kosten oplopen tot 20 000 EUR. Snel zijn, heeft hier ook een economisch voordeel.

Tja, dat is een nadeel van de behandeling. Namelijk dat er geen goede behandelingen bestaan als het al te laat is, als het melanoom te groot is geworden. De uitzaaiing gaat heel snel en ze zijn relatief therapieresistent.

Uiteraard gebeurt er voortdurend onderzoek hierover en is men op zoek naar een gepaste behandeling in een later stadium. Daarom is het belangrijk dat de paramedici zich voldoende informeren over de vlekjes. Meer weten dan er in een folder staat is niet aangewezen. We willen ook niet dat deze mensen een diagnose stellen. Een verwijzing naar de dokter is voldoende.

Dan hebben we het over de incidentie. Het risico dat je in je leven een melanoom krijgt is 1/100. Voorlopig krijgen nog iets meer vrouwen dit, maar zij sterven er wel minder vaak aan dan mannen. Dat komt omdat die laatsten nonchalanter zijn.

Er worden 1700 nieuwe gevallen per jaar vastgesteld waarvan er 300 sterven. Mannen van boven de 50 zijn de grootste risicogroep. Wat het risico nog verhoogt, is een laag opleidingsniveau omdat die groep minder goed geïnformeerd is.

De meest courante plaats was bij vrouwen op de benen, bij mannen op de rug. Ik zeg ‘was’, omdat dit aan het veranderen is, door de verandering van kledij. Vroeger waren de benen van de vrouw vaker bloot, onbedekt. Nu dragen die evenveel een broek als de mannen.

Let op, een bruine streep op de nagels die naar de vinger toe breder wordt kan ook een melanoom zijn. Melonomen kunnen ook in de ogen voorkomen, op de scalp. Het kan dus overal.

De belangrijkste oorzaak is vermoedelijk erfelijkheid. De tweede belangrijkste oorzaak zou blootstelling aan de zon zijn, met name verbranden door de zon, en dan nog vooral in de jeugd. Maar ik zeg het, daar bestaat een hevig debat rond. Dus bescherming tegen de zon is de boodschap!

Je weet toch dat donkere kledij beter is dan witte. Een wit T-shirt beschermt maar voor 25 percent, nat maar 5 percent meer!!! Dus het is beter om donkere kleren te dragen.

Omdat het besef gegroeid is dat de zon zo gevaarlijk kan zijn, zeker voor kinderen, doen meer en meer ouders hun kinderen speciaal aangepaste zonnekledij aan. Heb je dat nog niet gezien : het lijkt op een badpak, maar dan met een short en lange mouwen. De vezels zijn bewerkt met UV absorberende stoffen.

En dan is er nog een bijkomende factor waarom het aantal gevallen van melanoom de laatste jaren is gestegen. Wij zitten een heel jaar binnen, op een bureau, in kantoren, in gebouwen en drie weken op een jaar leven we zo goed als constant buiten. En stellen we onszelf vaak onvoldoende beschermd, bloot aan de zon. Dat kan niet goed zijn voor onze huid.

We zouden beter elk wat meer doseren met zon, elke dag 20 minuten buiten is beter voor de huid dan eens per jaar twee weken naar de zon.

Ja, uiteraard. Dat zijn de huidtypes 1 en 2 : dat zijn de mensen die nooit bruin worden, of eerst rood, dus de lichte huidtypes. Zij hebben een iets verhoogde kans.

Ben je geboren in een familie met veel vlekjes, dan is het best dat je niet te veel aan de zon wordt blootgesteld. Maar gelukkig zijn de meesten onschuldig.

Felle zon vermijden, en dat zeker voor de leeftijd van 18-19 jaar.

Dat zijn de moedervlekken. Die heb je al in de kindertijd, neemt toe in de pubertijd en dat stopt ongeveer rond je 45e. Dan krijg je ouderdomswratten : dat heeft niets te maken met pigment, maar het lijkt wel op bruine vlekjes. DUS! Als je een glad bruin vlekje krijgt op je 65e, dan is het ook verdacht.

Dat ze een probleem tijdig kunnen opsporen en de klant tijdig richting de dermatoloog sturen!