Over goede en slechte cholesterol...

Walter uit Diepenbeek heeft zijn cholesterol laten checken. Hij kreeg er een verhaal te horen van goede en slechte cholesterol, waar hij eerlijk gezegd niet veel van heeft begrepen. “Kunnen jullie het nog eens vragen aan die professor vragen die enkele weken geleden bij jullie te gast was?"

De dokter in kwestie is cardioloog Danny Schoors van het UZ Brussel. Op verzoek van De Madammen kwam hij nog eens langs in de studio.

Wat is cholesterol precies?

Ons lichaam is opgebouwd uit suikers, eiwitten, vetstoffen en water. Dat is waaruit wij bestaan. Als je het water weglaat, dan ‘vergaan wij tot stof’. Vandaar dus de uitdrukking. We mogen die best wel letterlijk nemen.

Behalve de suikers, eiwitten en het water zijn die vetstoffen ook heel belangrijk omdat de wand van onze lichaamscellen bestaat uit vetstoffen. Denk alle vetstoffen weg, dan ben je dood.

Cholesterol is een van die vetstoffen, een van de belangrijkste.

Maar daar kan dus van alles mee aan de hand zijn, met een risico voor onze gezonheid.

Wat is een normale cholesterol?

Te hoog, is niet goed, want dan slibben onze slagaders dicht. Maar te laag is ook niet goed. Vergelijke het met suikerziekte: zijn je suikers te hoog, dan ben je ziek, maar zijn ze te laag, dan val je flauw.

In het geval van cholesterol: te laag betekent dat je cellen uit elkaar gaan vallen. De neveneffecten daarvan merk je dan vooral ter hoogte van de hersenen. Het zou zelfs tot dementie kunnen leiden.

Hoe ziet cholesterol eruit, kan je dat voor ons visualiseren?

Cholesterol is een witte, vetachtige stof die van nature in je lichaam voorkomt. Het is nodig om elke cel in je lichaam goed te laten werken. Je lichaam gebruikt cholesterol als bouwstof voor bijvoorbeeld vitamine D en sommige hormonen. Zonder cholesterol kan een mens niet leven.

Waar komt het vandaan?

We maken dat zelf, deels uit de voeding. Als we een dier opeten, waar ook cholesterol inzit, voorbeeld steak, eiwitten en vet. Via je darmen komt het in je bloed. Heel specifiek wordt cholesterol door je lever aangemaakt.

Maar wat is nu het verschil tussen goede en slechte cholesterol?

Als men de cholesterol in je bloed in een labo onderzoekt, dan ziet men dat cholesterol uit verschillende fracties bestaat.

Sommige delen zijn zwaar in gewicht: HDL (goede) (high density lipoprotein), andere delen zijn lichter LDL (slechte) (low density lipoprotein).

Omgekeerd aan wat je zou verwachten, zijn de lichtere fracties het gevaarlijkst: zij doen je aderen dichtslibben. LDL-cholesterol zet zich gemakkelijk af tegen de vaatwanden. Hierdoor raken de vaten vernauwd en stijgt de kans op hart- en vaatziekten.

Kan je die goed en slechte cholesterol-verhouding zelf beïnvloeden?

Deels heb je dat niet te kiezen. Uit onderzoek blijkt dat geslacht een rol speelt. Vrouwen voor de menopauze hebben een hogere HDL dan mannen. Als ze in menopauze gaan, gaat HDL zakken en krijgen ze meer LDL, dus ook meer kans op hart-en vaatziekten.

Wij mannen kunnen ons beschermen door het nemen van vrouwelijke hormonen, maar dan zouden we een beetje overdrijven.
Sporten gaat de HDL verhogen en de LDL verlagen. Roken heeft zeker een nadelig effect op HDL.

En een dieet?

Dieet heeft zeker belang. Maar een dieet is zeker niet zaligmaken. Bij heel veel patiënten zal een dieet niets uithalen. Cholesterol is namelijk ook erfelijk bepaald.

Om het verschil tussen eetcholesterol en erfelijke te kennen, moet je als arts je patiënt eerst op dieet zetten en de cijfers voor en na vergelijken.

Hoeveel cholesterol je lever aanmaakt, daar heb je niets aan te zeggen, dat is erfelijk bepaald. Gewicht en cholesterol staan los van elkaar. Dus niet iedereen die dik is, heeft een hoge cholesterol. Ook graatmagere mensen kunnen een hoge cholesterol hebben.

Maar een dieet heeft wel invloed?

Vegetariërs eten minder vetstoffen. Onderzoek met 100-tal vegetariërs en niet-vegetariërs, cholesterolgehalte was duidelijk minder bij vegetariërs. Maar helemaal voorstander van een 100% vegetarisch dieet ben ik niet, omdat een mens dus ook vet, eiwitten, cholesterol nodig heeft.

Dus vegetariërs moeten zeker vetvervangers eten, zoals noten. Toch één keer per week kan zeker. Bij voorkeur niet altijd, door het niet eten van vlees, te weinig vitamine B, ijzerpillen bijnemen om tot een evenwichtige voeding te komen.

Samengevat: eet voldoende groenten en fruit. Twee keer per week vis. Als je vlees eet, eet niet enkel en alleen steak. Of niet altijd gehakt. Dat is niet evenwichtig én heel vet.

Wat met de cholesterolverlagend drankjes en andere margarines die je tegenwoordig in de handel vindt?

Het ‘geheime’ ingrediënt van deze producten heet 'plantenstanolen': die komen uit de schors van ene boom, die lijken op cholesterol van samenstelling en gaan de plaats in de darmen afdekken waar de cholesterol normaalgezien binnendringt.

Gevolg: neem je plantenstanolen in, dan kan de cholesterol niet meer binnen. Je moet er wel voldoende van innemen. Dagelijks. Anders werkt het niet.

Neem nu een botervlootje Benecol. Dat is dus gewoon margarine waaoronder boomschors is gemengd. Op die manier neem je dus het medicijn samen met de boter in. Maar om het effectief te laten zijn, moet je dat botervlootje opeten op éénn week. Anders krijg je een te kleine hoeveelheid binnen en is het niet werkzaam.

Vandaar de drankjes. Dat is gewoon yoghurt, waar ook plantenstanolen aan toegevoegd zijn. Neem je elke dag zo een drankje, dan werkt het wel. Doel: de darmen minder cholesterol doen opnemen. Maar je cholesterol daalt er amper 10% mee. Niet veel dus.

Dat is natuurlijk de kunst van de reclame. De prijs/kwaliteit van deze producten is absoluut niet goed. Wil je ze gebruiken, drinken, eten, doe maar. Voor je gezondheid zijn ze ongevaarlijk. Voor je portemonnee daarentegen....

Als een dieet niet (voldoende) helpt?

Medicatie is uiteindelijke de enige oplossing om je cholesterol veel en snel te doen dalen, namelijk met 70%. De medicatie zorgt ervoor dat de lever minder cholesterol gaat aanmaken. En van een drastische daling, daarvan weten we dat het wel degelijk een gunstig effect heeft.

Maar ja, daar wordt geen reclame voor gemaakt. Nochtans is de kostprijs van een pilletje véél minder dan van een cholesterolverlagend drankje...

Medicatie kan ook nevenwerkingen hebben, er zijn altijd voor- en nadelen. Maar er bestaat voldoende medicatie op de markt, dat we snel iets anders kunnen voorschrijven.