Wetsdokter Wim Van de Voorde: "In een gesprek met de nabestaanden zie je het leed letterlijk op de gezichten voor je"

Het beroep van wetsdokter lijkt geen vanzelfsprekende keuze, maar dat wil professor Van de Voorde nuanceren. "Ik heb niet gekozen voor het onderzoek van de dood, je rolt daar in. Je kan je medische kennis gebruiken om op basis van het ontleden van een menselijk lichaam het verhaal van een persoon te achterhalen. We onderzoeken niet alleen overleden lichamen trouwens. Een groot onderdeel van ons vak bestaat uit het onderzoeken van slachtoffers van geweldpleging. Denk aan vechtpartijen, seksuele agressie en kindermishandeling. Wij worden uiteraard alleen ingeschakeld bij de zwaarste gevallen."

"De meest gestelde vraag is of het slachtoffer pijn heeft geleden"

Een autopsie is een erg ingrijpende stap en daarom vindt professor Van de Voorde de nazorg voor de familieleden erg belangrijk. "Wanneer we een autopsie verrichten, vind ik het belangrijk om de nabestaanden correct in te lichten. Daarom dat ik in mijn boek ook uitleg wat een autopsie precies inhoudt, want veel mensen denken dat we lichamen gewoon in stukken snijden, terwijl wij het menselijk lichaam ontleden. Na een autopsie gebeurt het daarom vaak dat we de nabestaanden te woord staan, in de mate van het mogelijke van het geheim van het onderzoek natuurlijk. De meest gestelde vraag is of het slachtoffer pijn heeft geleden."

Professor Van de Voorde was betrokken bij onderzoek op de slachtoffers van de terreuraanslagen in Zaventem. Een groot deel van de slachtoffers waren buitenlanders en dat maakte dat de nazorg een proces van lange adem was. "We hebben de familieleden van alle slachtoffers van de aanslagen in Zaventem te woord gestaan. Dat heeft een heel jaar geduurd, ofwel bij ons op de dienst of via videoconferenties. Dan komen je emoties wel naar boven, want je ziet het leed letterlijk op de gezichten van de mensen voor je. Je kan jezelf troosten met feit dat je kon zeggen dat mensen het vaak niet hebben beseft in dit geval. Er was een geval van een corpulente man waarvan we vermoeden dat hij door zijn lichaamsbouw mensenlevens heeft gered, doordat hij letterlijk in de weg stond. Hoe gruwelijk dit ook klinkt, het was het voor de familieleden wel een troost."

"De druk op het sociale leven is groot"

Meer dan de helft van beginnende assistenten zou binnen het jaar al stoppen en naar een andere job overstappen. "Dat heeft vooral te maken met de druk op het sociale leven. We zijn met te weinig wetsartsen, wat maakt dat de wachtdiensten heel zwaar en heel druk zijn. De helft van de overledenen wordt buiten de normale werkuren onderzocht. Er is ook weinig toekomst in de job, want als je niet op een forensische dienst kan tewerkgesteld worden, zal je er je boterham niet mee verdienen. Het voordeel is wel dat we de echt gemotiveerde artsen overhouden."

"Wiegendood helpen te voorkomen dankzij forensisch onderzoek"

Dankzij forensisch onderzoek is onder meer de diagnose van wiegendood bijgesteld. "Dat is in de eerste plaats ook dankzij pediaters die de instructie hebben gegeven om kinderen niet langer op hun buik te laten slapen. Daardoor is het aantal wiegendoden drastisch gedaald. Nu wordt een wiegendood systematisch ook deskundig onderzocht. Dat is altijd heel pijnlijk natuurlijk, want we vragen aan de ouders of de kinderverzorgster om te tonen hoe ze het kindje te slapen hebben gelegd. Maar door zulke onderzoeken zijn we erop uitgekomen dat veel van zulke overlijdens te voorkomen waren. Zo kunnen we wel nog betere instructies geven voor veiliger slaapomstandigheden. Niet alleen op de rug slapen, is belangrijk, maar ook geen knuffels of kussens in bed leggen en de juiste matras gebruiken. Het maakt allemaal een verschil. En zo zien we weer het aantal wiegendoden drastisch dalen."

"Ik zal makkelijker de mogelijke gevaren zien"

Professor Van de Voorde is zelf ook maar een mens en hij blijft niet onbewogen door al het leed dat hij heeft gezien. "Ik zal makkelijker de mogelijke gevaren zien. Als ik mijn kleinzoon op een muurtje zou zien lopen bijvoorbeeld, dan zie ik sneller de mogelijke gevolgen. Maar aan de andere kant ga je ook makkelijker relativeren. Het is nog altijd een beperkte groep wie iets kwaads overkomt. Maar als er mij zo'n lot zou overvallen, weet ik ook niet hoe ik ermee zou omgaan", besluit professor Van de Voorde.

Meer anekdotes over de forensische geneeskunde lees je in het boek "Het gezicht van het kwaad" van wetsdokter Wim Van de Voorde.

Bekijk het gesprek