Margriet Hermans in De Rotonde: "We moeten vaker praten over doodgaan, het hoort bij het leven"

Schrik van de dood heeft Margriet niet. "Niet echt. Het enige waar ik mij soms vragen over stel is de manier waarop. Ga ik op een vredevolle manier kunnen afscheid nemen, gaat het snel gaan of gaat het een lang proces zijn, daar ben ik soms ongerust over. Maar het moment van loslaten, neen." 

"Ik heb dat gezien bij mijn moeder. Die is op zo'n waardevolle manier gestorven dat ik denk als je zo kan sterven, dan is dat een meerwaarde aan je leven. Mijn moeder heeft echt bewust in mijn ogen gekeken, op mij gewacht. Ik was in Gent voor de opname van een radiospelletje en wou daar zo snel mogelijk weg. Ik ben als een gek van Gent naar Turnhout gereden. Mijn broers waren er al." 

Drie manieren om te gaan

"Toen ik bij haar zat, keek ze naar mij precies om te zeggen 'Margrietje - ze zei altijd Margrietje - ik ben blij dat je er bent. Ik heb op jou gewacht'. Dat heeft ze natuurlijk niet gezegd, want ze kon niet meer praten, maar ik las het in haar ogen. Op een bepaald moment keek ze naar ons allemaal. Ik dacht dat ze dorst had, water wilde, maar dat was het niet, ze wou nog iets zeggen. Maar dat lukte dus niet meer. Ik heb haar toen gezegd, 'laat maar, laat maar los. Je hebt dat allemaal heel goed gedaan'. Ineens keek ze naar mij en ik zag die ogen breken, zoals een vaas die in gruzelementen valt."
 

"De laatste jaren van haar leven was mijn moeder vaak gezelschap gaan houden bij mensen die geen familie hadden, een soort stervensbegeleiding. Ze had mij precies beschreven hoe iemand sterft. Er waren drie manieren, zei ze. Ofwel zakken ze weg, je hoort niets, alleen een reutel, een zware ademhaling. Dan zijn er zij die heel angstig zijn en zich halsstarrig vastklampen aan het leven. Dat is akelig. En dan zijn er die mensen bij wie de ogen als het ware 'barsten'. Ik herkende dus meteen wat er aan de hand was." 

"Wij spreken niet genoeg over doodgaan. Het blijft een taboe. Maar we moeten er over praten. Het hoort bij het leven. Er is een begin en er is een einde. En die serene manier waarop mijn moeder heeft losgelaten is ook voor diegenen die erbij zijn een enorm aangenaam gevoel." 

Uitgestelde onderzoeken

Van haar oudste broer Jan heeft Margriet geen afscheid kunnen nemen. Hij is op 12 juni van dit jaar overleden, midden in coronatijden dus, maar niet aan corona.  "Jan had al een aantal overbruggingen gekregen en een stent om de bloedtoevoer naar zijn hersenen te verzekeren. Maar de laatste maanden kloeg hij veel over zijn geheugen. Dat was helemaal weg, voelde hij. Hij dacht aan dementie, maar de neuroloog liet weten dat er met zijn hersenen niets mis was. Het moest aan de bloedtoevoer naar de hersenen liggen. Dat is geconcludeerd in februari. Een gewone scan was niet voldoende, er moest een MRI gemaakt worden. En toen brak die corona uit en werden al die onderzoeken zomaar met enkele maanden uitgesteld, tot ergens in augustus. Te laat dus." 

"Ik heb heel veel verdriet gehad, maar ik troost mij met de gedachte dat hij op een heel mooie manier is gestorven, zonder pijn. Hij zat in zijn stoeltje in de keuken de krant te lezen. Ik herinner mij nog perfect de datum. Het was op de verjaardag van mijn jongere broer, 12 juni, en hij stuurde nog een whatsapp berichtje 'Rik, proficiat met je verjaardag'. Geen halfuurtje later belt mijn schoonzus naar een andere broer, Jef, 'ik denk dat Jan dood is'. Ik zei, dat kan toch niet. Ik ben toen met nog een andere broer zo snel mogelijk naar daar gereden, de MUG gebeld - die er sneller was dan wij trouwens - maar toen ik hem zag liggen, wist ik het meteen. Te laat. Ze hebben echt werkelijk het licht uitgedaan." 

"Zijn zoon - die dokter is - zei achteraf nog: 'Sterven van je hersenen is een zaligheid, want je hersenen voelen geen pijn. Het hart, de longen, die doen pijn, maar de hersenen, die doen geen pijn. Die wetenschap heeft mij getroost. Maar dat het zo rap is gebeurd, dat hij zo snel van ons is weggetrokken, dat blijft pijn doen."