Hoe ontdek je dat je kleurenblind bent?

Sander uit Kontich maakt zich wat zorgen. "Mijn dochter zit in het eerste studiejaar, ze komt vorige week thuis van school en na een medisch onderzoek blijkt dat ze misschien kleurenblind is! Ik heb er nog nooit iets van gemerkt. Hoe testen ze dit? En kan ik er iets aan doen?"

Professor Marcel Ten Tuscher is oogarts in het UZ Brussel. Als oogspecialist komt hij met veel plezier antwoorden geven bij De Madammen.

Wat is kleurenblindheid?

• Mensen die kleurenblind zijn kùnnen kleuren zien, maar zien ze op een andere manier.
• Kleuren zien, is een proces van de ogen in combinatie met je hersenen.
• Het is eerder verbazingwekkend dat wij als mens kleuren, in allerlei verschillende omstandigheden, toch op dezelfde manier zien. Bijvoorbeeld een citroen is geel. Maar zie je een citroen bij zonsondergang, dan schijnt er een rood licht op die citroen. Toch zien wij die citroen nog steeds geel!

Wat is de oorzaak?

• Mensen die kleurenblind zijn hebben meestal een defect in het oog dat er voor zorgt dat de kleuren op een andere manier samengesteld worden dan bij de meeste mensen.
• Een andere oorzaak die minder voorkomt is kleurenblind door een trauma, bijvoorbeeld een ongeluk.

Wat is de meest voorkomende vorm van kleurenblindheid?

De meesten hebben problemen met de kleuren rood en groen.

• Kleuren neem je waar op basis van de info in het oog (eerste stap).
• In het oog heb je een netvlies, met dat netvlies zet je licht om in signalen die naar bepaalde delen in de hersenen worden gestuurd.
• In het netvlies heb je staafjes en kegeltjes die gevoelig zijn aan licht. De staafjes werken vooral ‘s nachts, de kegeltjes overdag, want met de kegels zie je kleur.

Normaal heb je drie verschillende soorten kegeltjes, die gevoelig zijn voor de kleuren rood, blauw en groen. Naargelang die kegeltjes signalen vuren, weet je over welke kleur het gaat. De hersenen passen deze signalen dan aan, zodat groen, groen blijft ondanks de verschillende omstandigheden waarin je de kleur groen kan waarnemen.

Hoe testen ze dit?

• Afhankelijk van het type kleurenblindheid dat je hebt, moet je bijvoorbeeld letters in het rood herkennen in een groen gebied. Zo komen ze erachter of je deze twee kleuren kan onderscheiden.

• Of je krijgt 100 dopjes waarvan de bovenkant gekleurd is en jij moet de kleuren dan groeperen. De mate waarop je dit kan, daaruit leiden ze af, wat je wel en niet kan onderscheiden.

Vanaf welke leeftijd kunnen ze dit testen?

Vanaf 4 jaar ongeveer.

Zijn er veel mensen kleurenblind?

Bij mannen heeft 6% tot 7% er last van, bij vrouwen slechts 0,5%. Jammer genoeg kan er niets aan gedaan worden. Er bestaat geen behandeling.

Evolueert/verandert dit nog in de loop van iemands leven?

• Als de stoornis in het netvlies ligt, verandert het niet in de loop van het leven.
• Je kan ook kleurenblind zijn op basis van een trauma, dikwijls bij een kogel in het hoofd zie je dat net de plaats die verantwoordelijk is voor kleuren in de hersenen kan worden geraakt. Dit kan na het trauma wel eventueel nog verbeteren.

Wat zijn de zaken waar je op moet letten?

• Mensen met kleurenblindheid moeten rekening houden met het feit dat ze niet alle dingen goed kunnen onderscheiden, zoals bijvoorbeeld stoplichten.
• Er zijn toch wel wat personen kleurenblind, dus anderen moeten er ook rekening mee houden. Maak je slides doe dat dan in geel en blauw. Die kleuren kan iedereen wel goed onderscheiden. Plaatjes in magazines ook, letters,… zorg dat ze goed leesbaar zijn voor kleurenblinden.

Tot slot, kleurenblind zijn op zich is niet erg!