Burgerwetenschap boomt in Oost-Vlaanderen

Eén van de bekendste voorbeelden van burgerwetenschap in Vlaanderen is het project AIRbezen van de Universiteit Antwerpen. Het project riep burgers op om aardbeienplantjes te plaatsen op zoveel mogelijk plekken in Vlaanderen en aan de hand van het stof op de blaadjes kon dan later de luchtvervuiling in kaart gebracht worden. Er werd massaal op de oproep gereageerd en daardoor konden de onderzoekers erg gedetailleerde resultaten geven (zelfs tot op straatniveau). AIRbezen is een Antwerps project en dat is uitzonderlijk want de meeste burgerwetenschapinitiatieven komen uit Oost-Vlaanderen (6). De provincie scoort beter dan Antwerpen (3 - onder meer AIRbezen), Vlaams-Brabant (3) en Limburg (1). 

Aziatische hoornaars spotten, spinnen zoeken en computers leren spreken

De Oost-Vlaamse burgerwetenschapsprojecten zijn erg divers en gaan voornamelijk uit van de Universiteit Gent. Een bekend voorbeeld is 'Vespawatch'. Dat is een online meldpunt voor nesten van bijen, wespen en hoornaars. Het initiatief kwam er om de verspreiding van de Aziatische hoornaar in kaart te brengen. Dat is een exotische wespensoort die onze Europese bijen aanvalt en hele kolonies verwoest. Om het probleem beter te kennen én in te kunnen grijpen, kunnen burgers via een website foto's en waarnemingen ingeven. De Hogeschool Gent heeft dan weer een project waarbij burgers op zoek moeten gaan naar honingdauw. Dat zijn kleine druppeltjes die je overal kan zien opduiken en die eigenlijk afkomstig zijn van bladluizen. Zo wil HoGent te weten komen welke bomen gevoeliger zijn voor de beestjes en welke soorten dan weer minder populair zijn. 

Ook voor spinnen bestaat er een soortgelijk project, opnieuw van de UGent. Mensen die willen meehelpen kunnen terecht op de website Spiderspotter, daar kan je ook een app downloaden voor een smartphone. Via de app kan je foto's nemen van spinnen en doorgeven waar je ze gezien hebt. Je kan zelfs helpen om spinnen te meten. 

Burgerwetenschapsprojecten draaien niet enkel over insecten of dieren, soms gaat het ook over mensen. Zo is er 'Burgerpraat', ook al van de UGent. In dat project kunnen mensen computers helpen om beter emoties te leren lezen in menselijke communicatie. Mensen die willen meewerken moeten een aantal vragen beantwoorden terwijl ze gefilmd worden. Achteraf geven ze aan wat ze voelden en welke boodschappen ze eigenlijk wilden meegeven zonder het ook echt uit te spreken. Ze moeten ook aangeven welk karakter ze hebben. Zo zijn er bijvoorbeeld erg gevoelige mensen, stipte mensen, mensen die erg direct communiceren,... met al die informatie kunnen computers leren om mensen op een gepaste manier informatie te geven. De resultaten zijn ook bruikbaar voor callcentra. Als ze de resultaten analyseren, kunnen zij hun manier van communiceren tijdens het telefoneren aanpassen aan je karakter. Als je wil meewerken, kan je dat melden op de website van Burgerpraat. 

Hulp van scholen  

Ook scholen kunnen met burgerwetenschap aan de slag. Het project 'Knappe K(n)oppen' focust op de groei van knoppen aan bomen. Kinderen, leerkrachten én ook ouders kunnen de groei van de knoppen volgen door temperatuursensoren op te hangen aan bomen en metingen uit te voeren. Het project wil zo de gevolgen van klimaatverandering in kaart brengen. Ook 'VLINDER' speelt daarop in. Met dat project kunnen scholen zelf kleine weerstations bouwen en metingen uitvoeren. De onderzoekers willen zo meer informatie krijgen dan op dit moment het geval is via de bestaande weerstations. Ze willen ook de verschillen tussen stad en platteland in kaart brengen. 

... en er komt nog veel meer

De zes Oost-Vlaamse projecten die nu lopen, zijn nog maar een voorsmaakje van wat binnenkort komt. Vlaanderen maakt opnieuw geld vrij voor projecten en al zeker 15 Oost-Vlaamse kandidaten hebben zich daarvoor aangemeld. Daar is, om maar één voorbeeld te geven, een project bij dat de luchtkwaliteit en het CO2-gehalte in 50 kinderdagverblijven wil meten via een toestelletje dat eruitziet als een vogeltje en dus amper opvalt. Eind dit jaar beslist Vlaanderen welke kandidaten geld krijgen om hun burgerwetenschapsproject echt uit te werken.