Er stroomt weer water door de Gentse Reep: hoe de open riool een plaats kreeg in de stad

Jarenlang werd er aan de Gentse Reep stevig gegraven. Vanaf vandaag stroomt er weer water door de Reep, in het centrum van de stad. Die werd in 1960 dichtgegooid om er parkeerplaatsen aan te leggen. Jaren geleden besliste de stad om de verbinding tussen de Nederschelde en de Leie weer open te leggen.

Waterlopen: van open riolen tot trekpleisters

Gent heeft iets met water. Er lopen heel wat waterlopen doorheen de Artveveldestad. Het zorgt voor aangename plekken in de stad, bv. aan de Graslei, de Lievekaai, Portus Ganda. Maar toch heeft Gent zijn binnenwateren in de loop van de geschiedenis vaak stiefmoederlijk behandeld.

Gent groeide in de 19de eeuw uit tot een industriestad. Met alle nadelen die er bij hoorden. Afvalwater en andere viezigheid werden in de waterlopen geloosd. Het werden open riolen. Lange tijd waren de Gentenaars veroordeeld tot hun vervuilde binnenwateren, omdat ze van groot economisch belang waren. Daar kwam verandering in na WO II met de aanleg van de Ringvaart, een kanaal buiten de stad dat de belangrijkste waterwegen rond Gent met elkaar verbond. Schepen konden nu rond de stad varen en moesten er niet langer door.

De binnenwateren werden minder economisch belangrijk maar bleven wel vervuild. Ondertussen had ook koning auto zijn intrede gedaan. Meer auto’s in de binnenstad en dat betekende een zoektocht naar meer parkeerplaatsen. De Gentse beleidsmakers zagen een opportuniteit. Door waterlopen te dempen, verdwenen vervuilde wateren uit het zicht en konden er extra parkeerplaatsen worden aangelegd.

In de jaren 60 verdwenen zo meerdere waterlopen onder lagen aarde en beton. Vaak werd er gekozen voor een ‘overwelving’. Ook het stuk Nederschelde tussen de Reep en de Bisdomkaai ontsnapte er niet aan. Geen overwelving deze keer, maar het water werd er opgevuld  met zand uit de Ringvaart in Langerbrugge.

Maar ook het rijk van de auto bleef niet duren. In de jaren 70 waren er de eerste plannen om het autoverkeer zo veel mogelijk uit het Gentse historisch centrum te bannen. De eerste winkelwandelstraten verschenen in het stadsbeeld. Dat, in combinatie met een verminderde industrie in de binnenstad en een beter riolerings- en waterzuiveringssysteem, waren de redding van de binnenwateren. Die werden plots als een 'troef' gezien. Plannen werden gemaakt om gedempte waterlopen opnieuw open te leggen. Water moest opnieuw zijn plaats krijgen in de stad.

Ook de Reep kwam in de jaren 90 op de lijst terecht die waterlopen in ere moest herstellen. Dit dossier liep echter niet van een leien dakje. De plannen kregen concrete vorm in 2002. Maar het heeft heel wat voeten in de aarde gehad om ze te realiseren. Er waren bruggen nodig, een sluis én vooral de oude kaaimuren waren spelbreker. Niemand kon vooraf goed inschatten in welke staat die verkeerden. Al snel werd duidelijk dat de halve eeuw onder de grond een zware tol had geëist. De stabiliteit van de kaaimuren was niet meer oké, maar ze moesten wel behouden blijven.

De eerste planning stelde 2007 voorop als einddatum, maar het project kampte met problemen die voor vertraging zorgden en heel wat gevloek bij de projectleiders. Het zou nog tot november 2016 duren vooraleer de eerste spadesteek werd gegeven. 

Al die tijd is er hard gewerkt. 13.000 m³ aarde werd weggegraven en afgevoerd. Alleen een kleine aarden dam aan de Wijdenaardbrug ter hoogte van het Bisdomplein zorgde er nog voor dat het water nog niet verder kon stromen. Tot vandaag. Het laatste hoopje aarde is weg. Leie en Nederschelde hebben elkaar teruggevonden en vloeien er terug samen.

De komende weken wordt er nog druk verder gewerkt: de leuningen worden geplaatst, de voetpaden worden afgewerkt, de scheepvaartsignalisatie wordt geïnstalleerd, … Intussen wordt ook de Scaldissluis aan de Oude Beestenmarkt uitgebreid getest en klaargemaakt voor gebruik. Deze sluis zorgt ervoor dat kleine pleziervaartuigen het hoogteverschil tussen de Leie en de Nederschelde kunnen overbruggen en in de toekomst opnieuw een historische rondvaart in Gent kunnen maken. 

De kostprijs van de werken bedraagt 3,5 miljoen euro (waarvan ongeveer 2,5 miljoen euro voor De Vlaamse Waterweg nv, 500.000 euro voor de Stad en 500.000 euro voor Farys).