Ga naar hoofdinhoud

Luister Live

Programma's

Select

Podcasts

Doe mee

Ik lees graag uit

  • Antwerpen

mis niets!

radio2 top2000

winwin

aha

radio2 stelt voor

test je kennis

"Het was waanzin aan de grensovergang", Gentenaar Renatus woonde in Oost-Duitsland toen de Muur viel

vr 8 nov. - 4:15

Renatus Rhode was er 30 jaar geleden bij toen de Berlijnse Muur neergehaald werd. Hij groeide op in Dresden, Oost-Duitsland, en woont nu in Gent met zijn vrouw en twee dochters. Hij vertelt over het wonen in de DDR, de val van de Berlijnse Muur en de weken voorafgaand aan het einde van de Koude Oorlog. Lees het verhaal of beluister het gesprek met Renatus hieronder.
Mensen staan op Berlijnse muur voor Brandenburger Tor
© Foto's: Renatus Rhode

Op 9 november is het exact 30 jaar geleden dat de Berlijnse Muur gevallen is. De muur omringde West-Berlijn en scheidde het zo af van Oost-Duitsland, de DDR. Radio 2 Oost-Vlaanderen sprak met Renatus Rhode, hij groeide op in Oost-Duitsland en woont sinds enkele jaren in Gent. 

Leven in Oost-Duitsland

Renatus Rhode werd geboren in Dresden, dat is gelegen in Oost-Duitsland. "Ik studeerde in Chemnitz, dat heette dan nog Karl-Marx Stad. Het leven toen kan je niet kort beschrijven maar je kon onder de dictatuur een lang en geslaagd leven hebben. Er waren wel beperkingen, je kon niet reizen waar je wilde. Er waren enkel seizoensgroenten, dus in de winter was het groene kool en aardappelen. Er waren zeker geen bananen of sinaasappels", vertelt Renatus.

"Ik voelde mij wel opgesloten in mijn eigen land, maar op die leeftijd was ik er niet zo mee bezig. Ik heb in 1989 nog een grote reis gemaakt door de Sovjet-Unie, er was ook een stuk wereld aan onze kant van de Muur."

De Muur

"De muur was echt een onoverkomelijk obstakel, je kon er niet over, onder geen beding." Er was altijd discussie tussen de familie Rhode of ze zouden vertrekken naar West-Duitsland. "Maar het was gevaarlijk, ik heb het meermaals meegemaakt dat er plots iemand uit de klas verdwenen was. Ook de buren zijn vertrokken, we zijn nog mee geweest naar het station. Toen hebben we nog een lied gezongen en toen waren ze weg."

Weinigen van de mensen die vertrokken zag Renatus nog terug. "Maar dat was maar een keer op een jaar dat zo iets gebeurde, voor de rest moesten we ook leven, werken en feesten. Het leven ging door."

Meer vrije tijd

En er was meer tijd om te feesten dan nu, zegt Renatus: "Er werd minder gevraagd van ons dan vandaag, er was een vast inkomen en we hadden niet veel geld nodig. Je kon er eigenlijk voor niets eten en wonen. Hierdoor moest je niet veel moeite doen in het leven, er was meer vrije tijd en tijd voor hobby's." Die vrijheid had ook zijn keerzijde: "Hierdoor draaide de economie ook slecht, er was een tekort aan alles."

Renatus Rhode

Renatus Rhode

De grenzen zijn open

De grens naar Tsjecho-Slowakije was al even gesloten en in november 1989 werd de grens terug geopend. "Hierdoor vluchtten elke dag zo'n 10.000 mensen naar het Westen via die grens. De DDR heeft dat willen aan banden leggen." Günther Schabowski gaf op 9 november 1989 een persconferentie waarin hij vertelde dat de grenzen open waren. De bedoeling was eigenlijk niet om ze voor iedereen te openen op dat moment. "Maar dat was heel onduidelijk, ik was aan het luisteren die avond maar ik had het niet in die zin begrepen."

Ze zijn open, ze zijn open

Renatus ging die avond terug naar Dresden en pas de volgende dag hoorde hij het nieuws. "Ik was op mijn stage en iedereen zat rond de radio, het bericht was dat de grenzen open waren. Ze zijn open, ze zijn open." Aan het einde van de werkdag beslist Renatus te reizen naar Berlijn om zelf te gaan kijken.

"Het was echte waanzin"

In Berlijn stak Renatus de grensovergang over. "Dat was een overweldigend gevoel, al die kleuren en reclame. Ik heb er heel de nacht doelloos rondgelopen, bier gedronken en Duitse Mark afgehaald van de bank." Renatus herinnert zich het moment duidelijk. "Maar eigenlijk was er al zoveel meer gebeurd de weken vooraf. Het was wel de apotheose, het moment dat nu in de geschiedenis zit, maar voor mij was die dag niet hét moment."

Je wilt het geluid van matrakken op mensen echt niet horen

— Renatus Rhode

Het einde laat zich voelen

De weken voorafgaand aan de val van de Berlijnse Muur tekenden Renatus meer. In september vluchtten duizenden mensen naar Praag om de DDR te verlaten, maar ze werden daar vastgehouden. Uiteindelijk werd beslist dat ze naar West-Duitsland mochten gaan, maar enkel via het grondgebied van de DDR per trein.

Opgepakt en afgeranseld

"En dat nieuws werd bekend, in Dresden probeerden mensen op die treinen te raken om te ontsnappen. Maar natuurlijk kwamen de politie en veiligheidsdiensten om dat te beletten. Ik was er die avond ook, en dat was al een belevenis op zich. Ik had nog nooit politie gezien met helmen en matrakken want er was nooit weerstand, betogingen bestonden niet." Renatus was niet van plan om op de trein te springen en hield dus ook afstand.

"Twee dagen later passeer ik met de tram aan het station, de politie heeft toen iedereen opgepakt. Ik moest op de grond liggen en werd in de vrachtwagen gegooid. Daarna volgden een aantal  verschrikkelijke uren. Het geluid dat mensen in elkaar geslagen worden met matrakken, wil je niet horen. Ze wilden je angst aanjagen en dat is goed gelukt."

Brief met misdaden

Renatus hield het daar niet bij en schreef een brief met de gebeurtenissen erin. "Ik heb de brieven verstuurd naar mijn vrienden en heb ze uitgedeeld op mijn werk. Ik ben ook naar een advocaat gestapt. Maar dat waren ook agenten van het systeem dus daar moest ik niets van verwachten."

Enkele weken later ging Renatus terug naar de universiteit in Chemnitz. Hij zag er iemand van de professoren die zei dat hij gehoord had dat Renatus ziek verklaard was en naar de psychiatrie moest. "Dat was het moment waarop ik echt angstig werd, als ze dat beweren kunnen ze alles doen. Dan ben ik met mijn acties gestopt."

De test aan de grensovergang

Op 9 november stak Renatus de grens over naar West-Berlijn en terug. "Dat was eigenlijk de test, als ik kon gaan en terugkomen dan hadden ze hun greep verloren. Dat was waarom 9 november voor mij zo belangrijk was, het was een enorme opluchting."

Soldaten op Brandenburger Tor

Soldaten op Brandenburger Tor

Meer zoals dit...

Blijf op de hoogte

Niets missen van radio2? Schrijf je in op de nieuwsbrief en volg ons op facebook en instagram!

Volg ons op
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief

Jobs

Privacy

Gebruiksvoorwaarden

Heb je een vraag?

Contact

Wedstrijdreglement

Logo UitInVlaanderenLogo Cim Internet