S.M.A.K. betreurt overlijden Panamarenko: "Hij leerde ons vliegen zoals geen ander"

Het S.M.A.K. mag zich rijk voelen, want het heeft meer dan acht belangrijke werken van de bekende en eigenzinnige kunstenaar Panamarenko in zijn bezit. Wat niet iedereen weet is dat zijn werken ook diepe banden hebben met het museum. "Toen het museum in 1976 werd opgericht werd er met geld van de stad Gent een kunstwerk van Panamarenko aangekocht", vertelt artistiek directeur van S.M.A.K. Philippe Van Cauteren. "Dat was het deltavliegtuig 'Piewan'. Dat was het eerste kunstwerk dat ons museum in handen had."

Opschudding

De aankoop van dat werk deed heel wat stof opwaaien, omdat het object niet gezien werd als een doorsnee kunstwerk. "Het was een soort futuristisch object", zegt Van Cauteren. "Het was prachtig gemaakt met kleine vleugelmotortjes erop in blinkend metaal en koper. Dat stuitte op heel wat hilariteit, omdat het niet gemaakt was uit brons." Toch behoort het werk nu tot een van de klassiekers van het museum.

(Lees verder onder foto)

(Foto: eerste kunstwerk van S.M.A.K. 'Piewan', momenteel nog deel van de collectie, maar niet te zien in het museum)

De omgekeerde Da Vinci

Panamarenko bedacht objecten en kunstwerken die niet functioneerden. "Geen enkel tuig van hem kon vliegen, maar dat is ook zo mooi aan zijn werk. Hij is de Da Vinci van het onaffe, van het onmogelijke." Een voorbeeld daarvan is het werk 'Salto Arte'. Dat is een collage waarop een Chinese monnik afgebeeld werd met een meikever. "Hij is erin geslaagd om het echt te laten vliegen, maar weliswaar ging het maar enkele seconden de lucht in. Dat is een van de enige keren dat hij een werk deed vliegen, met uitzondering van het grote luchtschip 'The Aeromodeller'." Panamarenko waagde een poging om de grote zeppelin de lucht in te sturen, maar dat mislukte ook. "Tot voor kort was het object uitgestald in het MSK. De kunstenaar was erbij toen we het ophesen in het museum. Dat was een zeer ontroerend moment voor Panamarenko."

Hij is een monument

Door het verlies van Panamarenko is de wereld volgens Van Cauteren weer een stukje grauwer en alledaagser. "We verliezen een monument en een tijdperk", zegt hij. "Hij spreekt tot de verbeelding. Het was een mens en kunstenaar met grote autonomie en eigenzinnigheid. Dat is wat hem zo groots maakt."

"Hij leerde ons vliegen zoals geen enkele leerkracht ons ooit heeft leren vliegen. Zowel in zijn manier van denken als dromen. Panamarenko wordt nu door iedereen omarmd, maar ik hoop dat dat binnen twintig jaar nog zo is. Wij  gaan daar alleszins als museum voor proberen zorgen", sluit hij af.

(Foto: kunstwerk 'Salte Arte', momenteel nog deel van de collectie, maar niet te zien in het museum)