Journalist Bart Verhulst: "Jammer dat opkomstplicht afgeschaft wordt, verkiezingen zijn het feest van de democratie"

"Het is de bedoeling om de kiezers meer grip te laten krijgen op de lokale democratie", legt Bart Verhulst van de politieke redactie van VRTNWS uit in 'Spits met Niels'. "De impact op de verkiezingsuitslagen zal overal anders zijn, want het gaat over lokale verkiezingen. Vaak wordt dat bepaald door lokale thema's. Niet alleen de opkomstplicht, maar ook de lijststem wordt afgeschaft. Nu is het zo dat iemand die hoog op de lijst staat met minder stemmen toch verkozen geraakt door de lijststem. Waardoor iemand die lager op de lijst staat, met meer stemmen, toch uit de boot kan vallen."

Niet meer strafbaar

"Vorig jaar zijn er bij de verkiezingen 1,25 miljoen Belgen thuisgebleven of hebben blanco of ongeldig gestemd. 10 procent van de kiezers bleef thuis en 6 procent stemde blanco of ongeldig. Door de opkomstplicht af te schaffen, zijn de mensen die thuisblijven niet meer strafbaar. Degenen die blanco of ongeldig stemmen, kunnen zich de moeite besparen om naar het stemlokaal te gaan. Persoonlijk vind ik dit jammer. Want het is ieders burgerplicht om te gaan stemmen. Dat is het feest van de democratie. Het is aan de politici om de mensen te overtuigen om toch te gaan stemmen."

Einde cordon sanitaire?

De burgemeester zal ook rechtstreeks verkozen worden. "Momenteel is de post van de burgemeester een onderdeel van de onderhandelingen tussen de partijen die het schepencollege gaan vormen. Met deze wijziging neemt Vlaanderen het Waalse systeem over. Dat betekent dat de kandidaat uit de grootste fractie in de coalitie met de meeste voorkeursstemmen automatisch de nieuwe burgemeester wordt. Nu is het al zo dat de lijsttrekker van de grootste partij, die ook vaak de meeste stemmen heeft, de burgemeester wordt. In 2018 was er in Gent een moeilijke situatie. De burgemeesterssjerp was toen de inzet van getouwtrek tussen de liberalen en de groenen. Met het nieuwe systeem zou er dan geen discussie mogelijk geweest zijn", legt Verhulst uit.

Is dit nieuw systeem ook het einde van het cordon sanitaire? "Je kiest als partij nog altijd met wie je gaat onderhandelen. Het is niet zo dat als Vlaams Belang de grootste partij is in de gemeenteraad is, deze partij automatisch de burgemeester krijgt. Je moet eerst in de coalitie geraken en dan wordt de stemmenkampioen van de grootste fractie de burgemeester."