Ga naar hoofdinhoud

Luister Live

Programma's

Select

Podcasts

Doe mee

Ik lees graag uit

  • Antwerpen

mis niets!

radio2 top2000

winwin

aha

radio2 stelt voor

test je kennis

WEEK 3: de stad Antwerpen

ma 14 jul. - 9:00

Zeppelins boven Antwerpen! Wat betekende Antwerpen tijdens de oorlog? En hoe stond de stad tegenover Duitsers?
Een zeppelin bombardeert de Stadswaag, Antwerpen

Zeppelins boven Antwerpen! Wat betekende Antwerpen tijdens de oorlog? En hoe stond de stad tegenover Duitsers?

Aflevering 1: de Duitse ‘kolonie’ van Antwerpen

Voor het uitbreken van de oorlog waren namen zoals Kreglinger en Nottebohm zeer gewoon in Antwerpen. Meer nog, één vijfde van de Antwerpse bevolking in 1914 was van Duitse afkomst. En bovendien waren die Duitsers ook nog eens graag gezien in Antwerpen – er waren zelfs straten die naar Duitsers waren vernoemd. Maar na de oorlog worden die straatnamen ‘vervlaamst’. De Albert von Barystraat wordt de Jan Blockxstraat en de Hochsetterstraat wordt de Borzestraat.

Het uitzicht van het centrum van de Antwerpen is voor een groot deel bepaald door die Duitse kooplieden van voor 1914. Zij zagen het potentieel van de haven van Antwerpen en verdienden daar aardig hun boterham mee. Uit dankbaarheid schonken ze bijvoorbeeld de Brabofontein aan de stad Antwerpen. En ook de gildenhuizen op de Grote Markt zijn zo fraai gemaakt door diezelfde Duitse ‘kolonisten’.

De Duitsers gaven de Antwerpenaars ook werk. Zo hadden ze een bouillonfabriek van Liebig waar heel wat arbeiders aan de slag waren. Het gebouw staat er nog altijd en is nu een school. Op gevel kan je de letters van LIEBIG nog lezen.

De meeste Duitsers waren protestants. Ze hielden hun diensten in de kleine kerk in de buurt van de Antwerpse universiteit aan de Kattenstraat in Antwerpen. Ook die kerk staat er nog en je kan er naar brieven gaan kijken die de Duitse gemeenschap – naar bijvoorbeeld de Belgische koning stuurde, er werden zelfs misvieringen gehouden voor onze koning. De Duitsters waren namelijk onze vrienden, onze bondgenoten. Daarom dat de inval van diezelfde Duitsers zo’n schokgolf veroorzaakte. Ja, zelfs bij de ‘Antwerpse Duitsers’.

Aflevering 2: de Zeppelin

Het eerst luchtbombardement op de stad Antwerpen gebeurde in de nacht van 24 op 25 augustus 1914. Vanuit een Duitse zeppelin werden in totaal 9 bommen naar beneden gegooid. De bedoeling was om de autofabriek waar de Minerva’s gebouwd werden te raken - das aan de Karel Oomsstraat in Antwerpen maar de bom viel ernaast - hetzelfde geldt voor de Nationale Bank, voor het Koninklijk paleis aan de Meir en de kazerne aan het Falconplein.

Samen met stadsgids Toon Livens wandelen we langs de getroffen plekken. Langs de Schermerstraat bijvoorbeeld. Daar viel een bom op een huis. De meid die boven lag te slapen was op slag dood. De bom ging dwars door het huis. Hetzelfde gebeurt in de Twaalfmaandenstraat maar daar blijven de meiden leven. Enkele meiden aan de Stadswaag hadden minder geluk en kwamen om. Je kan misschien wel stellen dat die meiden eigenlijk het meeste risico kenden om om te komen, omdat ze op de zolders sliepen.

Wat vooral opvalt is dat de bewoners van diezelfde huizen niks weten over de geschiedenis van hun woning. Wel, daar komt dan vanaf nu verandering in.

Meer informatie vind je op www.vredescentrum.be en op www.antwerpen14-18.be

Aflevering 3: de kelder

In de kelders van het Antwerpse stadhuis zijn 100 jaar geleden belangrijke beslissingen genomen. Beslissingen die het uitzicht van de stad vandaag bepalen.

In de nacht van 7 op 8 oktober verdween het Belgisch leger uit de stad, via de pontonbrug richting de kust. Alleen had de

legerleiding het Antwerpse stadsbestuur ‘vergeten’ in te lichten. De Duitsers bleven de weerloze stad wél bombarderen – vandaar de vergaderingen in de kelder van het Antwerpse stadsbestuur. En daar namen onder andere burgemeester Jan De Vos en gemeenteraadslid Louis Franck de – toch wel moedige – beslissing om de overgave van de stad Antwerpen te gaan aanbieden aan de Duitse generaal Von Beseler. Die – gelukkig – die
overgave aanvaardde, ondanks het feit dat ze niet kwam van een ‘militaire’ overheid.

Meer info vind je in het boek van Thomas G. Maes: Antwerpen 1914 – uitgegeven bij Houtekiet

Aflevering 4: Stuivenbergziekenhuis

Het Antwerpse Stuivenbergziekenhuis was in 1914 één van de modernste ziekenhuizen van die tijd. De chirurgen, waaronder de eerste vrouwelijke chirurge Jeanne Verschueren, waren bijzonder goed opgeleid. En de instrumenten en medische toestellen waren toen zeer vooruitstrevend.

Tijdens de eerste wereldoorlog bleef het ziekenhuis open – al werden tijdens de bombardementen op Antwerpen, de patiënten wel naar de kelders van het ziekenhuis gebracht, dat was veiliger. Ook de bewoners van de omliggende straten kwamen in die kelders schuilen. De kelders waren daar – gelukkig – ook groot genoeg voor.

Er stond toen al een RX toestel in het ziekenhuis. Op die manier konden de dokters snel de kogels lokaliseren van neergeschoten soldaten en ze na een kleine incisie met een magneet verwijderen. Datzelfde RX toestel staat er nu nog, meer bepaald in het

Lambotte museum in het Stuivenbergziekenhuis.

Professor Chirurg Bob Van Hee is er bijzonder fier op. En er staan NOG toestellen waaronder een reanimatietoestel, een beademingstoestel en een verdovingskit uit die periode. Er bestaan honderden verhalen over het ziekenhuis tijdens WOI je kan ze zelf ontdekken in het Lambottemuseum via www.museumgeneeskunde.be

Aflevering 5: Antwerpse begraafplaats

Op de begraafplaats Schoonselhof in Antwerpen kan je een rondleiding volgen over de eerste wereldoorlog: ‘Van le diable Liègeois naar den Antwerpschen duvel’. Want ook hier zijn er ongelooflijk veel verhalen te vertellen.

Het eerste graf bijvoorbeeld – was van een Duits soldaat. Maar ook heel wat hoofrolspelers van het Antwerpse stadsbestuur, Louis Franck en Jan De Vos om er maar een paar te noemen liggen er begraven. En er is een perk met heel wat pronkerige Duitse graven, van de Duitse rijke kooplieden die nog voor 1914 in Antwerpen woonden.

Meer info via jacques.buermans@scarlet.beof op 03/829.16.03

Naar overzichtspagina "Van Antwerpen tot Zeppelin"
Naar overzichtspagina "De Groote Oorlog"

Meer zoals dit...

Blijf op de hoogte

Niets missen van radio2? Schrijf je in op de nieuwsbrief en volg ons op facebook en instagram!

Volg ons op
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief

Jobs

Privacy

Gebruiksvoorwaarden

Heb je een vraag?

Contact

Wedstrijdreglement

Logo UitInVlaanderenLogo Cim Internet