De handgift: geld van hand tot hand

Els uit Antwerpen vraagt: "Wij zouden geld willen schenken aan onze dochter voor de aankoop van een appartement. Moeten we daarop belasting betalen? Hoe kunnen we zo’n schenking het goedkoopst regelen?

De goedkoopste manier om geld te schenken is inderdaad een handgift: daarop moet je geen belasting betalen.
Maar hoe gaat dat, zo’n handgift? Moet je het geld dan effectief van hand tot hand doorgeven?

Financieel journaliste Frida Deceunynck antwoordt:

Vroeger was dat zo, maar tegenwoordig mag dat ook overgeschreven worden van de ene bankrekening naar de andere. Juridisch spreekt men dan van een bankgift of een onrechtstreekse schenking, maar die naam is niet zo belangrijk. In principe is dat hetzelfde als een gewone gift van hand tot hand. Op geen van beide is belasting verschuldigd.
Belangrijk is wel dat zo’n gift heel transparant gebeurt, dat je er dus een duidelijk spoor van nalaat. Ik weet wel dat mensen vaak denken: daar moet niemand iets van weten, zeker de fiscus niet. Maar dat is niet verstandig. Je moet er juist voor zorgen dat er wel een bewijs is van zo’n gift.

Waarom?

Duidelijkheid is altijd het beste. Anders kunnen de andere kinderen bij het openvallen van de erfenis misschien opperen dat dit een lening was die terugbetaald moet worden met rente. Of misschien zou de fiscus kunnen denken dat het om een zwarte bijverdienste of verkoop gaat. Ik zeg maar wat. Als je zorgt dat alles duidelijk is kan daar geen discussie over ontstaan.
Maar in dit geval zit er ook een fiscaal kantje aan vast. Als de schenker binnen de drie jaar overlijdt, dan wordt het ontvangen bedrag opgeteld bij de rest van de erfenis en moet de ontvanger daar nog wel successierechten op betalen. Daarom is het belangrijk dat de handgift een duidelijke, vaste datum heeft die zwart op wit op papier staat. Zo kan je later bewijzen dat de schenking ouder is dan drie jaar en dat er dus geen belasting op betaald moet worden.

Maar bij overlijden binnen de drie jaar is er dus wel belasting verschuldigd op de schenking?

Ja, dat klopt. Mensen kunnen best zelf inschatten hoe zwaar ze dat risico vinden, maar als ze dit een probleem vinden, zijn er wel oplossingen voor. Ze kunnen de schenking laten registreren via de notaris. Dan moeten ze drie procent registratierechten betalen, maar dan hebben ze onmiddellijk de garantie dat de dochter geen successierechten zal moeten betalen op de schenking, ook niet bij overlijden binnen de drie jaar. Die registratie kunnen ze eventueel ook later nog laten plaatsvinden, bijvoorbeeld als ze ziek worden. De vrijstelling van successierechten gaat meteen in na de registratie.

Een andere oplossing is een schenkingsverzekering afsluiten. Daarmee kunnen ze het kapitaal verzekeren dat de dochter nodig zal hebben om de successierechten te betalen als de ouders binnen de drie jaar overlijden.

Hoe moet zo’n handgift concreet verlopen?

De gebruikelijke werkwijze is via aangetekende brieven.

• De schenker stuurt een aangetekende brief naar de ontvanger om de schenking aan te kondigen. De brief wordt zo gevouwen dat de achterkant van het papier als envelop dient, waarop het adres geschreven wordt en de poststempel komt.
• Het geld wordt vervolgens overgeschreven of gegeven van hand tot hand - best een overschrijving omwille van de datum op het uittreksel.
• De ontvanger stuurt een aangetekende bedankbrief.

Zijn er nog andere dingen waar ze moeten op letten?

Ja, als ze het geld via een overschrijving betalen mogen ze in de mededeling zeker niet het woordje schenking schrijven. Als dat er staat, kan de fiscus daaruit afleiden dat de schenking geregistreerd moest worden en kunnen er schenkingsrechten geëist worden. De mededeling dus best blanco laten.

Ander puntje: ik weet niet of de dochter getrouwd is of een vaste vriend heeft, maar als dat zo is zou het kunnen zijn dat de ouders het geld enkel aan hun dochter willen schenken en niet aan de partner. Bij een scheiding bijvoorbeeld kan dat belangrijk zijn. Als het geld aan het koppel is geschonken moet het bij een scheiding verdeeld worden. Is dat niet de bedoeling dan moeten ze het aan hun dochter alleen schenken. Dat moeten ze dan duidelijk vermelden in hun aangetekende brief.

En tot slot: heel belangrijk is ook dat de andere kinderen niks tekort wordt gedaan met de schenking. Volgens de wet hebben alle kinderen recht op een gelijk deel van de nalatenschap van hun ouders. Wat ze aan hun ene kind schenken, moeten ze ook aan hun andere kinderen kunnen geven. Dat moet niet meteen zijn, dat mag ook later zijn, maar bij het overlijden van de ouders wordt de eindafrekening opgemaakt. Heeft één kind teveel gekregen, dan zal het een stuk van de schenking terug moeten inbrengen. In beperkte mate kan hiervan afgeweken worden, maar niet veel.

Meer informatie: bij de notaris.