Helpdesk: samenwonen of trouwen als je kind en eigen zaak hebt

Jan woont feitelijk samen, wordt binnenkort vader en wil daarom graag wettelijk gaan samenwonen ofwel trouwen. Maar hij maakt zich zorgen over de financiële gevolgen daarvan. Jan heeft wat spaargeld en hij heeft ook een eigen zaak. Hij wil weten of dat allemaal van hem kan blijven, mochten hij en zijn vriendin ooit uit elkaar gaan.

Op het vlak van de burgerrechten heeft wettelijk samenwonen veel minder gevolgen dan een huwelijk, zegt notaris Marc Sobrie.

De belangrijkste gevolgen zijn :

• een beperkte onderhoudsplicht ten aanzien van de kinderen of eventueel de ouders van een overleden partner waarmee men wettelijk samenwoonde
  
• het verbod de gezinswoning, ook al is die van één partner alleen, te verkopen of te hypothekeren zonder toestemming van beiden
  
• aansprakelijkheid van beiden voor schulden die één van beiden heeft aangegaan in het belang van het samenleven of de kinderen die ze samen opvoeden
  
• de mogelijkheid als men geen kinderen heeft alles aan de langstlevende partner na te laten zelfs als de ouders nog leven
  
• een levenslang vruchtgebruik op de gezinswoning en de daarin aanwezige inboedel.

Maar let wel, dat vruchtgebruik op de gezinswoning kan worden afgenomen in een testament. En het wettelijk samenwonen kan je altijd eenzijdig herroepen, gewoon door een verklaring op de gemeente.

Volgens notaris Sobrie is wettelijk samenwonen niet echt een betere bescherming voor je vermogen als je kinderen hebt. Je hebt dan wel vruchtgebruik op de gezinswoning en de inboedel, maar het kan afgenomen worden door een testament. Ben je getrouwd, dan heb je niet alleen vruchtgebruik op de volledige nalatenschap van de overleden echtgenoot, maar bovendien kan dat vruchtgebruik niet worden afgenomen. Tenzij bij echtscheiding, of in beperkte gevallen door een testament na voorlopige maatregelen van de vrederechter.

In een huwelijkscontract kan je bovendien allerlei dingen vastleggen zoals bijvoorbeeld dat de langstlevende echtgenoot méér krijgt dan enkel het vruchtgebruik. Vooral als je kinderen hebt, kan je ver gaan in een huwelijkscontract: “Bijvoorbeeld kan men zo ver gaan dat alles wat de echtgenoten samen hebben eerst naar de langstlevende gaat, zodat de langstlevende daar in volle eigendom blijft over beschikken, en de kinderen pas hun deel krijgen als beiden overleden zijn.”

Dat kan niet bij wettelijke samenwoning, en ook niet bij een ‘beding van aanwas’, want de rechtbank kan dat beschouwen als aantasting van de wettelijke reserve van de kinderen.
(Een beding van aanwas is een overeenkomst waardoor bepaalde zaken contractueel toekomen aan de langstlevende.)

Wat het spaargeld van Jan betreft, bij wettelijk samenwonen blijft dat gewoon van hem als hij zijn eigen rekening houdt op zijn naam. Ook zijn zaak en de investeringen blijven van hem bij wettelijk samenwonen.

Wél moet hij er rekening mee houden, dat zijn bijdrage voor de kosten van het samenwonen in verhouding staat tot het vermogen.

Als Jan met zijn vriendin een huis wil kopen of bouwen, en zijn spaarcenten daar in investeren, dan is het een kwestie van alles goed op papier te zetten, zegt de notaris.

“Het is kwestie van alles goed op papier te zetten en dus in een overeenkomst op te nemen hoeveel ieder apart, en hoeveel men samen in die woning heeft gestopt, en ook hoe dat verschil in bijdrage wordt geregeld mocht de woning later worden verkocht, al dan niet na verbreken van de relatie.”

Een notaris kan je daarbij helpen. Als Jan en zijn vriendin bijvoorbeeld bij dat wettelijk samenwonen een samenlevingscontract willen opmaken, dan moet dat verplicht bij de notaris.