Stemmen met een volmacht: wat mag wel en wat mag niet?

Niet iedereen mag stemmen met een volmacht

De wet voorziet de mogelijkheid om te stemmen met behulp van een volmacht voor elke burger die kan motiveren waarom hij of zij niet kan gaan stemmen. Het is dus niet zo dat iedereen op 14 oktober zomaar een volmacht kan geven. In het kiesdecreet staat heel duidelijk omschreven wanneer je een volmacht mag geven. 

Het gaat dan om mensen die om medische redenen niet kunnen gaan stemmen of omdat ze moeten werken of studeren. Ook wie in het buitenland verblijft op de dag van de verkiezingen kan een volmacht geven. Dat zijn de meest voorkomende redenen. De volledige lijst kan je vinden op de website van de Vlaamse Overheid.

Je moet als volmachtgever wel kunnen bewijzen waarom je niet kan stemmen. Je moet met andere woorden bewijsstukken meegeven met de volmachtkrijger die jou afwezigheid verantwoorden. Een doktersattest bijvoorbeeld of een bewijs van je werkgever. 

Niet iedereen kan een volmacht krijgen

Een Belgische kiezer kan alleen aan een andere Belgische kiezer een volmacht geven. Een niet-Belgische kiezer kan zowel aan een Belgische als aan een niet-Belgische kiezer een volmacht geven.

Je kan ook maar één volmacht krijgen van een andere persoon. Je kan met andere woorden niet gaan stemmen voor je vader én je moeder. Of voor je zus én je schoonbroer. Houd daar rekening mee als je een volmacht wil geven. De volmachtkrijger moet geen familielid zijn. 

Elke volmachtkrijger moet in het bezit zijn van de juiste documenten om de stem van de volmachtgever uit te brengen. 

• het ingevulde volmachtformulier (dat officiële document kan je hier downloaden)
• het attest of bewijs van de afwezigheid (meer informatie over de mogelijke attesten vind je hier)
• de volmachtkrijger z'n identiteitskaart
• de oproepingsbrief van de volmachtgever
• de eigen oproepingsbrief van de volmachtkrijger.

Wat als ik geen volmacht geef? 

Als je zelf niet gaat stemmen en je geeft geen volmacht, dan kom je terecht op een lijst van kiezers die niet hebben gestemd. Die lijst wordt na de verkiezingen aan de vrederechter bezorgd en die zal dan bepalen of je al dan niet vervolgd wordt omdat je aan je stemplicht hebt verzaakt. 

De staat kan je niet verplichten om een volmacht te geven. Misschien ben je wel té ziek om je daarmee bezig te houden of vind je niemand in je directe omgeving aan wie jij je volmacht wil geven. Als dat het geval is, doe je er goed aan om ook die beslissing te motiveren en te bezorgen aan de vrederechter. Een brief waarin je uitlegt waarom je niet gaat stemmen, de motivering waarom je geen volmacht geeft en de bewijsstukken waarom je niet kan gaan stemmen. Een doktersattest bijvoorbeeld. 

Je kan de bewijsstukken rechtstreeks aan de vrederechter versturen. Of je kan er voor kiezen om die bewijzen te laten afgeven aan de voorzitter van het stembureau in jouw gemeente. Of je kan alle documenten op voorhand aan de gemeentelijke diensten bezorgen. 

Ook als je op de dag van de verkiezingen zelf door overmacht verhinderd bent om op tijd in het stemlokaal aanwezig te zijn (bv. wegens ziekte, verkeersongeval, afgelaste vlucht, ...), moet je zorgen dat je een bewijs voor je afwezigheid krijgt (bv. doktersattest, proces-verbaal van het ongeval, attest van de reisorganisatie, ...). Bezorg ook dat bewijs zo snel mogelijk aan de vrederechter. 

Je kan met al je vragen over een volmacht ook terecht bij je gemeente. De ambtenaren daar weten wat er wel en niet mag. 

Wat als ik onterecht een oproepingsbrief heb gekregen? 

Monique heeft De Inspecteur gecontacteerd omdat ze niet weet wat ze moet doen met de oproepingsbrief van haar zoon. Die heeft het syndroom van down. Hij is 21 jaar maar hij heeft de verstandelijke vermogens van een kleuter. 

De jongen kan zelf niet gaan stemmen en hij kan ook geen volmacht geven. Toch is hij opgeroepen omdat de vrederechter hem nooit kiesonbekwaam heeft verklaard. Sinds 2014 is er een nieuwe wet op de voorlopige bewindvoering van kracht. Volgens die wet moet de vrederechter concreet aanduiden tot hoever het bewind over een persoon reikt. Als die vrederechter oordeelt dat de persoon kiesonbekwaam is, moet dat ook duidelijk in het vonnis vermeld worden. 

In het geval van Monique is dat (nog) niet gebeurd en dus krijgt de jongen een oproepingsbrief omdat hij als bekwame kiezer staat geregistreerd. In de toekomst zal de vrederechter daar wel een beslissing in moeten nemen. Voorlopig doet Monique er goed aan om de vrederechter schriftelijk te laten weten dat haar zoon niet kan gaan stemmen. 

Als er sprake is van een voorlopige bewindvoering, moet er duidelijk vermeld worden of de persoon kiesbekwaam is of niet. Als dat nog niet geregeld is en je familielid krijgt onterecht een oproepingsbrief, dan moet je de vrederechter hiervan op de hoogte brengen.