Björn Soenens over zijn nieuw boek: "Als je je werk verliest, val je hier niet in een hangmat. Wél op een spijkerbed!"

“Het moet altijd over mensen gaan natuurlijk. Een land is niets zonder zijn bewoners. Het boek gaat over alles wat ik al heb meegemaakt de afgelopen jaren. Daarom ben ik hier correspondent. Ik ben hier niet als academicus. Ik schrijf niet enkel over een land en doen geen wetenschappelijke studies.”

“Ik ben hier om mensen te ontmoeten en de gedachten die over dit land bestaan, te toetsen aan de waarden en de werkelijkheid. Over Amerika wordt vaak gedacht dat het gekke, rare en domme mensen zijn. Is dat ook zo? Hoe komt dat? Hoe leven ze? Wat denken ze? Al die omzwervingen staan nu in dat boek met verhalen van zwarte mensen, arbeiders, arme mensen, studenten, politici enz.. Het is een beetje mijn magnum opus. Het is 500 bladzijden met talloos veel verhalen.”

The American Dream

“Er zijn heel veel zorgen, maar dat is altijd zo geweest. Je hebt de slogan ‘Make America Great Again!’. Maar Amerika is eigenlijk nooit ‘great’ geweest? Niet voor mensen met een zwarte huidskleur, niet voor mensen met een bruine huidskleur, niet voor immigranten… Er zijn altijd spanningen geweest. Dit is een enorm land in oppervlakte. Mensen kwamen vaak in conflict met elkaar.”

“Het is een zeer hard, kapitalistisch land. Je kan hier steenrijk worden, maar je kan hier ook straatarm zijn. Vroeger was de gedachte: 'Als je hard genoeg werkt en erin gelooft, dan ga je er geraken en bereik je de Amerikaanse droom.' Uit mijn omzwervingen blijkt vaak dat die droom niet echt bestaat, dat het eerder een nachtmerrie is.”

“De kloof tussen mensen is zo groot geworden en daar sta ik telkens weer van te kijken. Mensen overleven hier in zo moeilijke omstandigheden. Ze werken bv. 6 dagen per week, het hele jaar door met amper of geen vakantie, ze komen niet rond omdat ze te laag betaald worden… Met die coronacrisis is het zover gekomen dat de mensen die me niet geloofden, me nu wel geloofden. Omdat ze nu zien dat het allemaal boven komt. We zitten op een kantelpunt in Amerika waarbij veel mensen lijken te beseffen dat er iets anders moet. Dat het rechtvaardiger mag en dat dan de droom wel bereikt kan worden.”

Trump

“Het is de taak van een politicus om alle essentiële dingen aan te pakken. Het probleem dat Donald Trump heeft aangehaald, was een probleem. Iemand vroeg zich af of dat niet de reden is waarom Donald Trump verkozen is? Omdat het daarvoor ook al niet zo groots was.”

“De dingen zoals ze bestonden, werkten niet meer. Omdat mensen heel ontevreden waren en vaak beloftes naar hun hoofd kregen bij verkiezingen, kregen ze er genoeg van. Politici beloofden veel, maar deden niets. Toen kwam Trump en hij zei dat hij alles zou veranderen. Daarom gingen de mensen ervoor. Maar na 4 jaar zijn de mensen, denk ik, vrij ontgoocheld, want ze hebben nog altijd geen ziekteverzekering. Het is zelfs nog verslechterd. De fabrieken zijn niet teruggekeerd. De steenkoolmijnen zijn niet open. Er is zelfs geen 1km ‘big wall’ gebouwd. De dingen die gebouwd zijn, zijn vervangconstructies...”

“Hij heeft hen ook wijsgemaakt dat de schuld van de crisis bij immigranten zat, bij mensen die hun werk kwamen afpakken, bij de Chinezen… De wereld is zeer ingewikkeld. Als je alleen maar aandacht hebt voor de mensen die schat- en steenrijk zijn, wat hier het geval is, dan krijg je hier de beste symboliek. De wolkenkrabbers met appartementen van steenrijke mensen en beneden aan de uitgang ligt een dakloze te slapen. Daar ligt een afstand tussen met bijna de lengte van een wolkenkrabber of een oceaan. Als waarnemer vraag je je dan af waarom die lengte zo groot moet zijn? Waarom zou een leider niet willen dat al zijn mensen een beetje tevreden zijn? En liefst van een beetje tevreden tot helemaal tevreden, maar niet sommigen heel tevreden en sommigen in de goot.”

“Ik hoop dat we herstellen”

“Ik hoop dat het goed komt met Amerika. Ik ben een vooruitgangsoptimist. Mijn vrouw, Emma, las gisteren nog het boek van Samantha Power. Zij is de VN-ambassadrice geweest van de Verenigde Staten en heeft haar memoires geschreven. Ze is een roodharige vrouw van Ierse afkomst, maar een Amerikaanse. Ze is bij mij thuis geweest om geïnterviewd te worden, want er was geen interviewplek. Ook zij is heel pessimistisch geweest over de toestand van Amerika en ze schreef in het boek: 'Ik hoop dat we herstellen.' Awel, ik hoop dat ook!”

Vlaanderen

“Er is ook een hoofdstuk gewijd aan mijn thuis en de vraag is waar die nu precies ligt. In Vlaanderen of in New York. Je leeft in je hoofd en in je hart. Waar je ook bent, neem je jezelf mee. Niets menselijks is mij vreemd. Ik mag daar blij om zijn. De titel van het boek ‘De lengte van een oceaan’ verwijst altijd naar de afstand tussen mij en mijn kinderen, tussen mij en mijn moeder en vroeger tussen mij en mijn vader die intussen overleden is. Tussen mij en mijn vrienden… Je wordt daarin heen en weer geslingerd. Zeker als je iemand verliest. Het is alsof een rat aan je hart knaagt. Het is door een mijnenveld lopen.”

“Zeker in deze crisis, toen we hier vastzaten, liepen de emoties in ons huis soms hoog op. Dan sta je wel eens stil bij waar je bent en je waar je wil zijn, waar je wil oud worden, … Dat is een moeilijk begrip, maar soms overvalt mij die heimwee je. Ik ben hier graag. Soms vind ik Vlaanderen ook niet altijd leuk en zie ik dat er veel gezeurd en gezaagd wordt. Mensen zagen hier soms iets minder.”

“Als mensen een boek lezen over Amerika met straffe verhalen, dan mag je blij zijn dat je het niet slecht hebt in Vlaanderen. Mensen mogen blij zijn dat als je naar het ziekenhuis gaat, je niet meteen moet denken dat je failliet gaat. Hier moeten mensen daarover nadenken. Dat als je je werk verliest, je wel nog steeds een vangnet hebt. Hier is dat veel minder. Mensen vallen niet in een hangmat, maar op een spijkerbed.”