Theoloog Hans Geybels: "Pannenkoeken hebben niets met Maria-Lichtmis te maken"

"Maria-Lichtmis vindt zijn oorsprong in het Jodendom, het Oude Testament", vertelt theoloog Hans Geybels. "De geboorte van een kind werd als onrein gezien. Daarom moest de moeder een soort reinigingsritueel doorgaan. Voor een zoon was dat 40 dagen na de geboorte, bij een dochter 80. Rijke mensen offerden een lam in de tempel van Jeruzalem. Voor minder gegoede mensen waren het 2 duiven. Zo gebeurde het dat Jozef en Maria op 2 februari, 40 dagen na de geboorte van Jezus, naar de tempel trokken voor hun offer. Daar kwamen ze een oude man tegen. Toen hij Jezus zag, zei hij dat hij in vrede kon sterven omdat hij 'het licht gezien had dat over de wereld zou schijnen'."

Het gebruik om een dier te offeren werd door de jaren heen vervangen door een ritueel met kaarsen, verwijzend naar dat licht. "De nieuwe ouders kwamen 40 of 80 dagen na de geboorte bij de pastoor en kregen daar een brandende kaars. Daarmee wandelden ze naar het Maria-altaar waar ze gezegend werden. Kaarsen, en soms ook een kaarsenprocessie, staan nu nog steeds centraal tijdens vieringen op Maria-Lichtmis."

Haardkoeken

Maar waar komt de traditie om pannenkoeken te eten met Maria-Lichtmis dan vandaan? "We zullen nooit 100% zeker zijn, maar de kans is groot dat dat niets met religie te maken heeft. Er waren vroeger 2 dagen waarop men van werk veranderde: 11 november en 2 februari. Dat werd dan feestelijk gevierd met 'haardkoeken', later pannenkoeken. Waarschijnlijk heeft dit volksgebruik zich geënt op Maria-Lichtmis. Van rijke mensen hebben we heel wat geschiedkundige geschriften met daarin de uitgebreide uitleg van gewoontes en tradities. Van het 'gewone' volk hebben we dat niet, dus we gaan nooit zeker weten waar het vandaan komt."