Helpdesk: erven van een suikernonkel

De ouders van een luisteraar wonen samen met de ongetrouwde oom van de luisteraar op een tuinbouwbedrijf. Het huis en de gronden zijn voor de helft eigendom van de moeder en voor de andere helft van de oom.

Als de moeder zou sterven dan moeten de kinderen op haar eigendomshelft successierechten betalen als kind in rechte lijn. Maar als die oom zou sterven dan moeten ze op zijn helft hoge registratierechten betalen omdat ze verre erfgenamen zijn. Dat kan oplopen tot 65% volgens de luisteraar. Wat kan de familie doen om te vermijden dat ze op de eigendomshelft van de oom zulke hoge successierechten moeten betalen?

Het klopt dat successierechten voor neven en nichten erg hoog liggen. Maar de luisteraar verliest één zaak uit het oog: als de oom eerst overlijdt, dan erft de moeder van hem want hij is haar broer. En zij kan in dat geval in Vlaanderen een beroep doen op het wetsartikel dat samenwonenden gelijk stelt met gehuwden voor de successierechten .

Voorwaarde is wel dat ze kan aantonen dat ze een gemeenschappelijk huishouden vormen, zegt notaris Marc Sobrie. Ze kan zelfs van de vrijstelling van successierechten voor de gezinswoning genieten aangezien zij al meer dan 3 jaar samenwonen.

Maar wie eerst zal overlijden is onvoorspelbaar.
Sterft moeder eerst, dan zal bij overlijden van de oom dat hoge successierecht niet te vermijden zijn.

De mogelijkheden om het eigendom van een onroerend goed te laten overgaan in het geval van de luisteraar zijn beperkt:

• een schenking
• een verkoop
• uit onverdeeldheid treden.

Bij schenkingen tussen broer en zus lopen de schenkingsrechten ook hoog o:p in schijven van 20 tot 65%. Tussen ooms, tantes en neven of nichten zijn ze nog hoger.

Bij verkoop van de eigendom zit je minstens aan 10% registratierechten.

Maar broer en zus zijn hier in onverdeeldheid, en de registratierechten om uit onverdeeldheid te treden zijn wel een pak lager, zegt notaris Marc Sobrie.

Dus als de broer zijn helft afstaat aan zijn zus, dan bedragen de registratierechten in Brussel 1%, in Vlaanderen 2,5%. De broer moet zijn helft dan afstaan op voorwaarde dat de zus hem de helft van de waarde betaalt.

Maar let op: de fiscale wetgeving is zo dat, indien de oom overlijdt binnen de 3 jaar na de ‘uit onverdeeldheidtreding’, de fiscus er van uitgaat dat die som zich nog in zijn vermogen bevindt, en daar dus toch successierechten op eheven worden.

Zou de familie dat kunnen omzeilen? De oom zou bijvoorbeeld het geld dat hij krijgt van zijn zus kunnen schenken aan de luisteraar en haar broers of zussen?

Dat mag niet, waarschuwt notaris Sobrie. Als de broer het geld onmiddellijk na de afstand zou schenken aan de luisteraar, dan kan de fiscus ervan uitgaan dat die broer helemaal de bedoeling niet had om zijn aandeel in de hoeve uitbetaald te krijgen, maar dat hij de hele constructie heeft opgezet om juist die hoge successierechten te ontwijken. En dat zou fiscaal misbruik zijn.