Helpdesk: kan je per testament je huis aan de langst levende nalaten?

De meest voorkomende situatie als één van de ouders sterft is dat de overblijvende ouder de helft van de goederen houdt en het vruchtgebruik van het huis erft. De kinderen erven de andere helft van de goederen en de helft van de naakte eigendom.
Als de vruchtgebruiker het huis zou willen verkopen, dan moeten de kinderen hun toestemming geven en dan kunnen ze hun deel van de eigendom opeisen.

Uit de vraag van Lambert kan je afleiden dat hij dat liever zou vermijden. Hij wil het huis aan de langst levende laten. Dat kan, maar een testament is daar niet de beste manier voor.

Tenzij je rijk bent, zegt notaris Marc Sobrie: “Via testament kan je er niet voor zorgen dat de woning volledig aan de langstlevende toekomt, of het zou al moeten zijn dat je nog zoveel andere bezittingen hebt dat de waarde van de woning maximum gelijk is aan het beschikbaar deel van je nalatenschap.”

Het beschikbaar deel van een erfenis, dat is het deel waar je mee doet wat je wil, dus het stuk dat niet bij wet voor de kinderen voorzien is. Het is de helft van je nalatenschap als je 1 kind hebt, 1/3 als je 2 kinderen hebt en slechts ¼ van zodra je 3 kinderen of meer hebt.

Als Lambert 2 kinderen heeft, is zijn beschikbaar deel 1/3, en als hij per testament de woning volledig aan zijn echtgenote wil nalaten, dan moet hij nog ander vermogen hebben van minstens 2 keer de waarde van de helft van de woning. Veel mensen hebben niet zo’n vermogen.


Huwelijkscontract met keuzebeding

De enige manier om je huis aan de echtgenoot te laten die jou overleeft is met een huwelijkscontract waar een ’keuzebeding’ in staat.

Marc Sobrie: “Met een huwelijkscontract kan je ervoor zorgen dat de langstlevende echtgenoot het volledig gemeenschappelijk vermogen kan behouden, dus meer dan alleen de woning, en dan hoeft hij niet de toestemming van de kinderen te hebben om te verkopen. En moet hij ook hun deel van de naakte eigendom niet uitbetalen.”

Het voordeel daaraan is dat de kinderen én ook de overlevende ouder geen successierechten moeten betalen als de eerste ouder sterft.

Het nadeel voor de kinderen is dat ze die successierechten dan wel in 1 keer moeten betalen als ook de tweede ouder sterft en ze kunnen dan in hogere schijven van successierechten vallen. Tenminste, als er nog iets te erven valt! Want de langst levende ouder kan het huis verkopen en alles opsoeperen!

Om onder meer de mogelijkheid te bieden dat de kinderen de successierechten toch kunnen spreiden staat in de huwelijkscontracten een ‘keuzebeding’, zegt notaris Sobrie.

“We maken geen huwelijkscontracten meer waarbij bijvoorbeeld de woning sowieso toekomt aan de langstlevende echtgenoot, maar we laten de keuze over aan de langstlevende. Het is dus pas bij het overlijden dat de langstlevende beslist wat hem het beste uitkomt. Hij of zij kiest om de volledige gemeenschap te behouden, of bijvoorbeeld al het geld, maar niet het onroerend goed, of juist omgekeerd. Je houdt daarbij rekening met hoe oud je bent, hoe de verhouding met de kinderen is, hoeveel van je bezit je kan missen enzovoort.”

De site van de Nederlandstalige notarissen