Daarom wordt ‘soft touch’ plastic na een tijdje kleverig

‘Soft grip’

De lijst van producten met een zachte laag plastic is eindeloos: Tupperwarepotjes, bluetoothspeakers, schroevendraaiers, de greep van scheermesjes, zelfs de deurklink van sommige auto’s…

Aanvankelijk doet dat laagje plastic waarvoor het bedoeld is: zorgen voor een betere grip, zodat je spullen niet uit je hand glippen. Maar na een aantal jaar kunnen gebruiksvoorwerpen wel plakkerig worden.

Lesje chemie

Rubber en plastics zijn polymeren. Dat zijn lange moleculen die aan elkaar hangen. De basisvorm kun je het best vergelijken met een elastiekje. Dat is zacht, maar heeft als nadeel dat het zijn vorm niet behoudt.

Om plastic te maken dat zijn vorm wel behoudt, moet het chemisch bewerkt worden. Dankzij dat proces kun je plastics verwarmen en in een mal laten afkoelen zodat het in de juiste vorm blijft. Maar dat stollingsproces heeft als nadeel dat de plastics harder en gladder worden.

Bij sommige gebruiksvoorwerpen is een zachte grip juist belangrijk. Dat wordt dan zelfs op de verpakking aangegeven als een extra kwaliteit. Maar om zo’n ‘soft grip’, of ‘soft touch’ te kunnen maken, moeten de producenten extra stoffen toevoegen.

Weekmakers

Die stoffen heten weekmakers. Die naam dekt de lading: een weekmaker is een vloeistof die wordt toegevoegd aan plastic om het zachter te maken. Soms maakt het additief wel 20 tot 30% van het plastic uit. Er bestaan ongeveer 50 verschillende soorten van.

Het probleem met die stoffen is dat ze na verloop van tijd gaan migreren. Ze komen weer vrij uit het plastic, en daardoor ontstaat dat plakkerige effect.

Niet alleen tijd is een factor, ook temperatuur speelt een rol. Hoe warmer, hoe sneller de weekmakers zullen vrijkomen.  Je laat gebruiksvoorwerpen met een zacht grip dus bijvoorbeeld best geen uren in de auto in de zon op een warme zomerdag.

Alle vormen van die zachte plastics gebruiken weekmaker, maar sommige zijn duurzamer dan andere. En hoe duurzamer, hoe duurder ze vaak zijn.

Symptoombestrijding

Je kunt de symptomen proberen te bestrijden door de kleverige laag te proberen afwassen met soda of alcohol. Maar dat effect is helaas maar tijdelijk. Of onomkeerbaar: je wrijft er uiteindelijk de hele soft grip-laag mee weg.

In sommige gevallen kun je je spullen nog blijven gebruiken door er een laag duct tape op te kleven. Maar eens het plakproces is ingezet, wordt het plastic nooit meer als voorheen.

Ongezond

De bekendste weekmakers zijn ftalaten. Die stoffen zijn al meermaals in het nieuws gekomen omdat er gezondheidsrisico’s aan verbonden zijn.

Uit onderzoek blijkt dat ze de hormoonhuishouding kunnen verstoren, met onder meer verminderde vruchtbaarheid bij mannen als gevolg. Ze kunnen ook diabetes in de hand werken.

Vooral kinderen zijn extra kwetsbaar voor de effecten van ftalaten. De Europese unie heeft daarom het gebruik ervan verboden in bijvoorbeeld speelgoed en fopspenen.  

In andere producten zijn ze wel nog toegelaten. Merk je dat het plastic van gebruiksvoorwerpen kleverig wordt, dan is het geen slecht idee om ze uit voorzorg weg te doen. Zeker als het voorwerpen zijn die je vaak vasthoudt.