De nachttrein is terug van weggeweest: 5 vragen en antwoorden over deze manier van reizen

Na zestien jaar rijdt er opnieuw een reguliere nachttrein op de Belgische spoorwegen. De internationale trein van de Oostenrijkse spoorwegen rijdt twee keer per week en verbindt Brussel-Zuid met het centraal station in Wenen. 

De Belgische en Oostenrijkse spoorwegen zetten het nieuwe traject in de verf als een comfortabel, groen en budgetvriendelijk initiatief. De Inspecteur zoekt aan de hand van 5 vragen uit of die bewerkingen kloppen. 

1. Is de nachttrein goedkoper dan het vliegtuig? 

Soms wel. Soms niet. 

De prijs voor een rit met de nachttrein is altijd afhankelijk van luxe en privacy. Hoe minder extra's je wenst en hoe meer medereizigers je in jouw slaapcompartiment duldt, hoe goedkoper het wordt. 

En in tegenstelling tot reizen met het vliegtuig, waar je enkel kan kiezen tussen economy class, business class en eventueel ook first class, zijn er op deze nachttrein wel meer opties mogelijk.  

Sitzwagen

Het goedkoopste ticket voor een enkeltje Brussel - Wenen kan je boeken vanaf 30 euro. Maar om die prijs te vinden, moet je al heel veel geluk hebben. Want die 30 euro is de absolute minimumprijs die de Oostenrijkse spoorwegmaatschappij voor een ticket vraagt. Op de meeste dagen schommelt de prijs voor een ligplaats tussen de 50 en 60 euro.

Voor die prijs heb je een plekje in een Sitzwagen. Een gewone zitplaats dus en dat betekent dat je ook de nacht al zittend moet doorbrengen. Goed voor je portemonnee maar niet voor je nachtrust. 

Liegewagen

Een andere mogelijkheid is de Liegewagen. Dat is een wagon met couchettes. Dat is een coupé met zitplaatsen die voor de nacht worden omgeklapt tot ligbanken. Een plek in de Liegewagen kan je boeken vanaf 49,99 euro. Dat is opnieuw de minimumprijs. Vaak ligt de prijs ergens tussen de 75 en 110 euro. 

De prijs varieert ook afhankelijk van het aantal personen waarmee je de couchette deelt. Er zijn er voor 2, 4 of 6 personen. 

Schlafwagen

En dan kan je ook nog een Schlafwagen kiezen. Het woord zegt het is, het is een slaapcompartiment. Je krijgt dus een volwaardig opgemaakt bed ter beschikking en een wastafel. Ook hier varieert de prijs naar gelang het aantal personen waarmee je de slaapplek wil delen.

Een Schlafwagen met 3 bedden kan je boeken vanaf 89,90 euro. Voor een schlafwagen met 2 bedden betaal je minimums 109,90 euro en voor een single Schlafwagen betaal je al zeker 159,90 euro. Je kan ook nog kiezen voor een Single Deluxe Schlafwagen. De prijs kan dan oplopen tot 270 euro en meer voor een enkele rit. Voor die prijs krijg je naast een wastafel ook een eigen douche met zeep en handdoeken en een eigen toilet.

De prijzen die in dit artikel staan, zijn de prijzen die de ÖBB, de Oostenrijkse spoorwegmaatschappij, bij de start van de nieuwe verbinding officieel communiceert. Deze prijzen kunnen de komende weken en maanden nog wijzigen.

2. Waarom rijdt de nachttrein niet elke nacht? 

Voorlopig rijdt de nachttrein twee keer per week tussen Brussel en Wenen. Op maandagavond en donderdagavond is er een vertrek vanuit Brussel. Op zondagavond en woensdagavond is er een vertrek in Wenen. 

De capaciteit van de nachttrein is niet te vergelijken met die van het vliegtuig. Tussen Wenen en Brussel vliegen er elke dag een achttal vliegtuigen. Als je op een specifieke dag op je bestemming wil aankomen, dan zal je eerder het vliegtuig nemen dan de nachttrein. 

De reden voor het beperkt aantal vertrekken, is simpel: de Oostenrijkse spoorwegen willen geen risico's nemen. Ze gaan ervan uit dat er genoeg vraag is om de trein twee keer per week te vullen. En als de verbinding een succes is, dan kan de capaciteit op termijn verhoogd worden.

3. Waarom doet die nachttrein er zo lang over?

Een rit met de nachttrein duurt meer dan veertien uur. Je stapt om zes uur 's avonds op de trein in Brussel en je bent pas om half negen 's ochtends in het centraal station in Wenen. 

Sowieso is Wenen niet bij de deur. Maar de voornaamste reden waarom de trein er zo lang over doet, is om jou als reiziger voldoende comfort te geven. Een nachttrein rijdt rustiger dan een trein die overdag rijdt zodat je als reiziger niet te hard door elkaar wordt geschud in je slaap. 

De trein komt niet 's nachts maar 's ochtends aan in Wenen. In theorie kan de trein al om vier uur 's nachts het station binnenrijden. Maar daar heeft niemand een boodschap aan. Het is net aangenaam dat je op je bestemming aankomst als de dag zich op gang trekt. 

De nachttrein stopt onderweg natuurlijk ook om reizigers op te pikken. De trein die in Brussel vertrekt, stopt onder andere in Luik, Aken, Keulen, Bonn, Frankfurt, Nürnberg en Passau.

In Keulen wordt de trein zelfs verlengd. Want er worden wagons aangehangen met reizigers die uit Düsseldorf komen. Die extra wagons moeten aan elkaar gekoppeld worden en het nieuw samengestelde treinstel moet uitgebreid getest worden vooraleer de reis verder gaat. Dat neemt natuurlijk ook allemaal tijd in beslag.   

Logistiek is het allemaal sowieso een hele krachttoer. De Oostenrijkse locomotief kan bijvoorbeeld doorrijden tot in Aachen, maar is niet toegelaten op ons Belgische spoornetwerk. Dus in Aachen moet ook de locomotief afgekoppeld worden om er een Belgische locomotief voor te zetten.

4. Waarom is het een Oostenrijkse trein en geen Belgische?

De ÖBB, de Oostenrijkse spoorwegmaatschappij, heeft de nachttrein nooit afgeschaft. In tegenstelling tot de NMBS.

Toen de NMBS in december 2003 besliste om de nachttrein af te schaffen, was dat vooral een geldkwestie. Europa verbood vanaf dan het subsidiëren van niet-binnenlands treinverkeer. En aangezien nachttreinen relatief duur zijn en een beperkt publiek aanspreken, was het voor de NMBS niet meer rendabel om nog een nachttrein te laten rijden. Er waren andere prioriteiten. 

Maar niet alle Europese landen schaften hun nachttreinen af. De Duitsers, de Oostenrijkers en de Zwitsers hadden wel nog nachttreinen. Maar in 2016 beslisten ook de Duitse en de Zwitserse spoorwegen om ermee te stoppen. 

De Oostenrijkse spoorwegmaatschappij stond voor de keuze: ook stoppen of alleen verder doen. Het bedrijf koos voor de laatste optie omdat het van mening is dat de nachttrein wel nog een toekomst heeft. De Oostenrijkse spoorwegmaatschappij kocht  de nachttreinen over van de Duitsers en heeft nu een uitgebreid Europees netwerk van nachttreinen. 

De Oostenrijkers investeren fors in de nachttrein. Ze willen groeien en meer rijtuigen laten rijden. De verbinding naar Brussel past perfect in het plaatje.

Maar we mogen ook niet overdrijven. In feite is de trein naar Brussel niet meer dan een verlenging van de nachttrein tussen Wenen en Keulen. In die zin nemen de Oostenrijkers zeker geen groot risico door de trein nu tot Brussel te laten rijden.

5. Is reizen met de nachttrein echt beter voor de planeet?

Als je met de trein reist, stoot je een pak minder CO2 uit dan wanneer je het vliegtuig neemt. En dat is dus beter voor het klimaat. Maar die redenering gaat alleen maar op als je de treinreis vervangt door een reis met het vliegtuig. Volgens Greenpeace is de nachttrein naar Wenen is 10 keer minder schadelijk voor het klimaat dan vliegen naar Wenen.

En het is niet zo dat reizen met de trein helemaal geen impact heeft. Een trein rijdt op elektriciteit. Als die elektriciteit niet op een klimaatvriendelijke manier wordt opgewekt, als er dus met andere woorden 'grijze' stroom wordt gebruikt opgewekt uit gas- of steenkoolcentrales, dan is de treinreis niet zo goed als je zou denken. 

De beperkte capaciteit van de trein is ook een probleem als je het hele plaatje bekijkt. Twee nachttreinen per week tussen Brussel en Wenen gaan er niet voor zorgen dat er minder vliegtuigen tussen die twee steden rondvliegen. 

Als je voor de nachttrein kiest, dan doe je dat vooral omdat je zin hebt om op een andere manier te reizen. Weeg de voor- en de nadelen van de trein en het vliegtuig tegen elkaar af. Je zal vanzelf wel merken welke manier van reizen jou het beste ligt.