FAVV roept geregeld producten met melamine terug: "Geen reden tot ongerustheid, 98,6% is veilig"

Producten met melamine zijn handig voor kinderen, want die borden en bekers breken niet zo makkelijk. Maar er is wel wat bezorgdheid over de stof melamine. Er is langer discussie of die stof een mogelijk gezondheidsrisico met zich meebrengt omdat er bij verhitting van de materialen schadelijke deeltjes zouden kunnen vrijkomen. En nu Europa recent nog besliste dat er voortaan geen borden en bekers meer mogen verkocht die gemaakt zijn uit bamboevezels en melamine, laait het debat opnieuw op. 

29 terugroepacties verspreid over 22 maanden 

Luisteraar Sam meldt aan De Inspecteur dat hij al langer ongerust is over melamine. Zo ongerust dat hij twee jaar geleden een eigen onderzoek start nadat hij een terugroeping ziet voor een lot kinderborden uit melamine door het Federaal Agentschap voor de Voedselveiligheid. "Ik ben thuisgekomen en ik heb op Google informatie opgezocht over melamine. Ik kwam al snel terecht op de website van het FAVV en ik vond nog andere terugroepingsacties voor die producten. Sindsdien houd ik een excel bestand bij met de terugroepingsacties."

De lijst die Sam bijhoudt groeit elke maand. Uiteindelijk mailt hij het bestand door naar De Inspecteur. "Ik heb intussen 29 verschillende terugroepingsacties in de lijst gezet. Dat gaat over de periode van maart 2019 tot en met december 2020. 29! Dat is toch veel? En in de meest uiteenlopende winkels: Hema, Blokker, Zeeman, Prémaman en Action. Ik maak me daar wel zorgen over." 

98,6 procent is veilig

Het Federaal Agentschap voor Veiligheid van de Voedselketen (FAVV) reageert bij De Inspecteur op het 'onderzoek' van Sam. Woordvoerder Hélène Bonte begrijpt de bezorgdheid maar zet die 29 terugroepacties ook meteen in perspectief. "29 dossiers lijkt misschien een groot aantal maar dat is het niet. Het FAVV doet elk jaar massaal veel controles op producten die met levensmiddelen in contact komen en we zien dat er toch een heel hoog percentage is van producten die veilig zijn." 

Bonte haalt er de cijfers bij van de afgelopen drie jaar. "Daaruit blijkt dat bij onze controles 98,6 procent van de producten als veilig kan worden beschouwd." Het FAVV neemt ook veel stalen, bij een groot aantal bedrijven. "In 2019 namen we 1172 stalen, bij 677 verschillende bedrijven. Dat zijn er bijna 5 per werkdag." 

Het FAVV test melamineproducten op verschillende manieren. "We stellen de stalen bloot aan hoge temperaturen en aan zuren en vetten. We gaan ook kijken of een lange contacttijd een invloed heeft op het materiaal", vertelt Bonte. 

Niet alles wordt teruggeroepen 

Europa legt bepaalde limieten op van stoffen die kunnen vrijkomen. Het zijn die limieten waar het FAVV zich op baseert. "Als wij bij controle vaststellen dat er een limiet is overschreden, dan mag het product sowieso niet worden verkocht en laten we het uit de rekken halen. We doen in dat geval ook nog een bijkomende analyse. Want het is niet omdat een product een norm overschrijdt dat er ook effectief een gezondheidsrisico is. Pas al er na die extra controle aanwijzingen zijn dat er een mogelijk gezondheidsrisico is, gaan we het product terugroepen van bij de consument." 

De 1,4 procent van de producten waar er een mogelijk gezondheidsrisico is, beslaat dus zowel de producten die het FAVV uit voorzorg uit de rekken laat nemen als de producten die uiteindelijk teruggeroepen worden. "Het aantal producten dat effectief bij consumenten wordt teruggeroepen, ligt dus nog lager dan die 1,4 procent", aldus Bonte. 

Het FAVV haalt soms ook producten uit de rekken uit voorzorg, zonder dat er een norm overschreden wordt. "We testen elk staal niet één keer maar drie keer. Als de testresultaten verschillen, dan halen we de producten ook uit de rekken. Zelfs als er geen norm is overschreden. Het feit dat de resultaten afwijken, is al reden genoeg om de producten niet langer te verkopen." 

Controle start al bij de producent

Het valt luisteraar Sam op dat er een grote verscheidenheid is aan winkelketens waar er terugroepingen zijn. In de lijst staan onder andere producten van bij Hema, Blokker, Zeeman, Premaman en Action. Dat zijn grote spelers. Bonte schrikt er niet van dat er zo veel ketens in de lijst staan. "Net omdat we zo veel controles doen, zijn er natuurlijk veel ketens die af en toe een product moeten terugroepen." 

Bonte wijst erop dat er ook al veel controles gebeuren voordat een product in de winkel ligt. "De producenten zijn verplicht om hun producten te controleren. Ze moeten een verklaring van overeenstemming kunnen voorleggen. Dat is een bewijs dat de producten aan de normen voldoen. En dat bewijst moet ook ten allen tijde bij de producten blijven zodat alles gemakkelijk te traceren is. Er zijn ook verordeningen voor producten die uit Azië komen. Voor China geldt er bijvoorbeeld een regel dat waarbij er een bepaald percentage van de producten verplicht gecontroleerd wordt aan de Europese grens." 

Verhit melamine niet

De Inspecteur wil weten waarom producten met melamine nog verkocht mogen worden aangezien er toch wel wat problemen opduiken. Het FAVV verwijst voor dat antwoord naar de politiek. "Het is een politieke beslissing of een product wel of niet verkocht mag worden. In dit geval gaat het over Europese regelgeving. Wij kunnen alleen maar de huidige regels en kwaliteitsnormen controleren." 

Volgens Bonte is het vooral belangrijk om producten waar melamine in zit op de juiste manier te gebruiken. "Er is geen enkel gevaar met koude voeding. Je moet vooral opletten als het materiaal wordt blootgesteld aan temperaturen boven de 70 graden Celcius. Doe dus geen warme dranken in die bekers en zet de borden niet in de microgolfoven. Je kan het servies ook best met de hand afwassen of in de bovenste lade van de vaatwasser zetten als de producent aangeeft dat het product in de vaatwasser mag." 

Wat met bamboe en melamine? 

Bonte komt ook nog even terug op de beslissing van Europa die de verkoop van "Bamboe"-servies dat bestaat uit een mix van de kunststof melamine en bamboevezels te verbieden. "Die beslissing is het gevolg van een administratieve rechtzetting. "Voor de producten waarbij er een mix gebruikt wordt van kunststof en bamboe is er nooit een toelating gegeven om de producten te verkopen. En aangezien er geen toelating is, voldoen die producten automatisch niet aan de Europese regelgeving. Het is dus niet zo dat die producten per definitie onveilig zijn. De verkoop ervan is administratief gewoon niet in orde", zo besluit Bonte