Gemalen luisjes

Lieven Scheire focust vandaag op een ingrediënt waar je wellicht al van gehoord hebt, maar dat daarom niet minder interessant is.

Karmijnzuur: potjeslatijn voor gemalen luisjes

Je kent de rode kleurstof misschien ook als E120. Ze zit in verf, cosmetica (lipstick) maar ook in heel wat voedingsmiddelen.

Fruit als aardbeien en frambozen geven namelijk maar weinig kleur af. Daarom kleuren heel wat producenten hun producten bij. De lijst is ellenlang: roze koeken, yoghurt, Fristi, winegums, lollies, zuurstokken, M&M’s, snoeppapier, tomatensoep…

Karmijnzuur wordt gewonnen uit de cochenilleluis (Dactylopius coccus), die de kleurstof aanmaakt als verdediging tegen aanvallers. Het diertje leefde oorspronkelijk op cactussen in Midden-Amerika. Intussen wordt het ook elders al gekweekt.

Productieproces

Karmijnzuur is duur. Héél duur: zo’n 40 euro per gram naar verluidt. Er zijn dan ook nogal wat luizen nodig om de kleurstof te maken. In 1 kilo zitten ongeveer 150.000 luisjes – alleen de vrouwtjes trouwens. Ook uit de eitjes kan karmijn worden gewonnen.

De luizen worden van de cactus afgeschraapt en in water gedompeld om ze te doden. Daarna worden ze gedroogd en geplet. Het vocht dat tijdens het pletten vrijkomt, wordt gemengd met tin, koningswater of aluin.

Karmijnzuur wordt beschouwd als een ‘superkleurstof’. Het lost goed op in water en verliest geen kleur bij verhitting. Het is ook één van de weinige natuurlijke wateroplosbare kleurstoffen waarvan de kleur niet afneemt in de tijd. Het is zelfs de meest licht-, lucht- en hittestabiele kleurstof van alle natuurlijke kleurstoffen, stabieler dan heel wat synthetische kleuren.

Over de rooie

De aanvaardbare dagelijkse inname van karmijnzuur bedraagt 5 mg per kilogram lichaamsgewicht. Wetenschappers waarschuwen voor gebruik bij kinderen. E120 kan bij hen namelijk leiden tot hyperactiviteit en slapeloosheid.

Sommige mensen reageren op de stof omdat ze er overgevoelig voor zijn. Eczeem en andere huidirritaties zijn niet uitgesloten.

Vegetariërs, veganisten en aanhangers van sommige religies (bv. joden en moslims) zullen de stof willen mijden omdat ze gemaakt wordt van luizen. Daarom wint de synthetische variant E124 aan populariteit.