Kippen laten broeden

"Wij hebben thuis kippen maar geen haan", schrijft Jos. "Voor uitbreiding zouden we graag eieren laten uitbroeden. We vragen ons af hoe lang we een haan bij onze kippen moeten laten eer we zeker zijn dat de gelegde eieren bevrucht zijn?"

"In welke fase van de eivorming kan een ei bevrucht worden - en hoe lang duurt het dan nog vooraleer het gelegd wordt?"

Frans Smets is kippenexpert van Velt, de Vereniging voor Ecologisch Leven & Tuinieren.

In theorie treedt de bevruchting wel op na 3 dagen, maar je kan de haan er altijd iets langer bijlaten. Weet dat een haan zich sneller aanpast aan een nieuwe situatie dan een hen.

Een haan gaat heel snel bevruchten. Maar toch: hou hem er wat langer bij dan theoretisch nodig: dat is altijd beter.

Vaak halen mensen een haan bij iemand anders, mensen die geen haan willen houden, het hangt er dus ook van af hoe lang ze die haan mogen 'lenen'.

Waarom willen sommigen geen haan houden?

Vaak is de reden het geluid, maar ook de schrik dat hij agressief is: bv. bang voor de kleine kinderen.

Kan je eender welke soort haan erbij zetten?

Eigenlijk is het belangrijkste: zet hennen en haan van ongeveer gelijke grootte en gewicht samen.

Als je geen als je geen raskippen wil fokken heeft het geen belang of je er rashanen bij zet.

Wat moet je nog weten voor je aan zo’n bevruchting begint?

Als de haan zijn ‘ding’ gedaan heeft, gaat hij de kip op de grond drukken. Dat heb je op dat moment natuurlijk niet altijd gezien.

Wat je zeker moet weten, het belangrijkste is als je hennen hebt, dan moet je zien dat die voldoende eieren leggen. Stel dat je 10 hennen hebt, dan moeten die toch 6 eieren per dag leggen voor die zich goed laten ‘treden’.

De bevruchting hangt af of de hennen ‘bevruchtingsrijp’ zijn, en dat komt dan weer door het daglicht (of kunstmatig licht), niet door de temperatuur.

In april of mei heb je minimaal 12 uur daglicht. Dat licht zet organen en klieren in werking die hormonen produceren zodat de eicellen loskomen: dat kan niet als er te weinig licht is. De uitdrukking ‘in mei legt elke vogel een ei’ is er niet zomaar!

Een kip die niet legt, wordt niet bevrucht.

Is voeding ook belangrijk voor je hennen als je ze wil laten broeden?

Ja absoluut, je moet hen genoeg eiwitrijke voeding geven, die geef je best zelf bij.

Let er ook op dat je geen ‘overjaarse hennen’ hebt, van meer dan 1,5 jaar oud. Neem het best jonge hennen en hanen. Die beginnen ook later te leggen en zijn later vruchtbaar. Ook oudere hanen gaan later bevruchten.

Hoe weet je wanneer de bevruchting gebeurd is?

Dat zie je met een schouwlamp. Frans heeft die van hem zelf gemaakt met sigarendoosjes. Je kan het ook met een schoendoes. Je maakt een rond gaatje en daar leg je dan lamp in. Dan leg je je eieren op het gaatje: kijk door het ei: zie je de kiem op de eierdooier, dan is het ei bevrucht.

Het moet 38 graden zijn zodat de kiem zich kan ontwikkelen.

Wat zie je juist bij een bevrucht eitje?

Dan zie je een soort donker vlekje: een spinnenkopachtig structuur met bloedadertjes, zo zie je dat het ei zich ontwikkelt. Als je geen ontwikkeling ziet van een spinnenkop en enkel een doorzichtige dooier ziet, dan is het ei niet bevrucht.

Als je hen wil laten broeden op een natuurlijke manier, dan kan je dat stimuleren door de eieren te laten liggen. Kippen worden sneller ‘broeds’ door al naar eieren te kijken!

Hoe kan je afleren om te broeden, als je ei bevrucht is?

Bv door de hen in een ander kot te zetten. Dan kan je ze achteraf terugzetten. Eigenlijk moet je stress creëren.

Meer info

In de Velt-publicatie 'Het ecologisch houden van kippen' vind je een antwoord op alle vragen.