Kortingsbon voor energiezuinige wasmachine of koelkast te weinig bekend: "Iedereen met sociaal tarief heeft er recht op"

In Vlaanderen hebben 200.000 gezinnen recht op een sociaal tarief voor hun gas en elektriciteit. "Maar door de coronacrisis zal dat aantal tijdelijk verdubbelen naar 400.000 mensen", zegt Vlaams Ombudsman Bart Weekers. Al die gezinnen hebben elk jaar recht op twee kortingsbonnen van 150 euro voor de aankoop van een energiezuinige wasmachine of koelkast. "Maar uit mijn onderzoek blijkt dat de procedure om die kortingsbonnen aan te vragen voor veel mensen te omslachtig en tijdrovend is," aldus de ombudsman.

Wachttijd van 4 weken

De kortingsbon kan enkel gebruikt worden voor de aankoop van een energiezuinige koelkast of wasmachine. En daar zit volgens de ombudsman al het eerste probleem. "Meestal gaan die toestellen onverwacht stuk. Je wil die dan snel kunnen vervangen, maar voor de je bon in handen hebt, gaan er vaak weken voorbij", zegt Bart Weekers. 

Het is netbeheerder Fluvius die de bonnen uitgeeft. "Je moet dus aan hen kunnen bewijzen dat je er recht op hebt. Daarvoor moet je documenten aan hen bezorgen. Je kan ze doormailen of met de post versturen." Fluvius zegt zelf dat ze de dossiers binnen de twee weken proberen rond te krijgen. "Maar door alle stappen die je als consument moet doorlopen om de juiste documenten tot bij Fluvius te krijgen, duurt het vaak vier weken voor je de bon effectief ontvangt."

De bonnen worden met een aangetekend schrijven opgestuurd en ook dat is niet altijd ideaal. "Voor veel mensen betekent een aangetekende brief vaak slecht nieuws, dus het komt ook voor dat mensen de bon niet ophalen in het postkantoor omdat ze vrezen dat die aangetekende zending een zoveelste aanmaning is."

Inruilen lukt niet altijd

Uit cijfers van Fluvius blijkt dat in 2020 bijna 15.000 mensen een kortingsbon hebben aangevraagd, maar amper de helft van die bonnen is gebruikt. Volgens Weekers zijn daar twee verklaringen voor. "Enerzijds kunnen mensen soms niet wachten. Ze vragen de bon wel aan maar omdat de procedure zolang aansleept, kopen ze uiteindelijk gewoon zelf het toestel zonder korting." 

Maar Weekers ziet ook een probleem bij de winkels die de bon aanvaarden. "Niet alle elektrozaken aanvaarden de bon en sommigen willen de korting pas achteraf verrekenen. De bonnen zijn ook niet geldig in kringloopwinkels en in webshops."

Suggesties van de ombudsman

De ombudsman heeft enkele suggesties om het succes van de kortingsbonnen te vergroten:

• Vereenvoudig de aanvraagprocedure: "Fluvius zou via de overheden van dit land een lijst kunnen krijgen van iedereen met een sociaal tarief. Dan moeten mensen niet zelf bewijzen dat ze recht hebben op de korting."
• Zorg dat de bon op meer plekken aanvaard wordt.
• Informeer gezinnen over het bestaan van de bon. "Minder dan 10% van de rechthebbenden vraagt die aan, vaak omdat ze niet weten dat het initiatief bestaat."

Fluvius is bereid om aanpassingen te doen 

Netbeheerder Fluvius neemt de kritiek en de suggesties van de ombudsman ter harte. Maar woordvoerder Björn Verdoodt maakt ook enkele kanttekeningen. Zo is hij het er niet mee eens dat het de schuld is van Fluvius dat de aanvraag voor een bon soms lang kan duren.

"Het is de federale regering die de regelgeving voor het toekennen van de bonnen bepaalt. En op dit moment is het zo dat je verplicht bent om een aantal documenten voor te leggen die bewijzen dat je recht hebt op een sociaal tarief. Als je die documenten nog niet hebt, kunnen wij de bon ook niet opsturen." 

Als je dossier volledig is en je doet een aanvraag, dan gaat het volgens Verdoodt altijd snel. "Op dit moment behandelen we aanvragen van volledige dossiers binnen de week. Je krijgt de bon dus wel degelijk snel aangetekend opgestuurd."

Fluvius wil zeker ingaan op de vraag om de procedure te vereenvoudigen maar dat is volgens Verdoodt niet zo evident. "De suggesties van de ombudsman om via de overheden van dit land een lijst te krijgen van alle gezinnen die recht hebben op het sociaal tarief is in de praktijk niet mogelijk. We zijn gebonden aan strenge privacyregels als gevolg van de Europese privacy wetgeving. De gegevens die in de federale databank zitten, mogen niet zomaar met ons gedeeld worden." 

Elektrowinkels mogen niet te moeilijk doen

Fluvius reageert ook op de kritiek dat sommige winkels moeilijk doen als mensen hun bon willen gebruiken. "Wij horen daar soms ook klachten over. Die komen dan vooral van de winkels zelf omdat die snel hun terugbetaling van ons willen ontvangen." 

Fluvius geeft ook toe dat de uitbetaling van handelaren die de bonnen aanvaarden nog niet helemaal gesmeerd loopt. "Het klopt dat sommige handelaren lang moeten wachten op hun geld. Wij moeten de waarde van die bonnen aan de handelaar terugstorten en we werken daarvoor samen met een extern bedrijf. De procedure daarvoor is nog niet volledig gedigitaliseerd en dat leidt soms tot vertragingen. We zitten op dit moment rond de tafel met de ketens en ook met het extern bedrijf dat de betalingen regelt om dat in orde te maken. Dat komt dus wel in orde." 

Bon op voorhand aanvragen?

De Inspecteur suggereert ook nog de tip om de kortingsbonnen op voorhand aan te vragen zodat je ze kan inzetten als het nodig is. Volgens Verdoodt is dat een goed idee maar alleen als je toestellen al een zekere leeftijd hebben. "In principe kan je voor elk jaar twee bonnen aanvragen. Maar als je dat gewoon doet zonder dat je toestellen moeten vervangen worden, heeft het weinig zin. Het zorgt ook bij ons voor extra administratieve rompslomp en dat werk gaat misschien ten koste van mensen die de bon echt snel nodig hebben."