Oost-Vlaanderen enige provincie met dieseltreinen

Vervuilende diesel

De uitstoot van diesel bevat onder meer roet of Black carbon. Op dat roet zitten soms schadelijke stoffen, zoals zware metalen. Omdat het om zo'n fijn stof gaat, kan het heel diep ingeademd worden.

De vier Oost-Vlaamse spoorlijnen waar alleen dieseltreinen rijden zijn de verbindingen tussen Gent en Eeklo, Gent en Ronse, en Gent en Geraardsbergen, en ook nog tussen Aalst en Burst. Dat betekent dat 18 Oost-Vlaamse steden en gemeenten langs een spoorlijn liggen waar dieseltreinen passeren, en veel mensen zijn zich daar niet van bewust. Ook niet van het feit dat er ook nog diesel-goederentreinen op geëlektrificeerde lijnen rijden.

Sven Van Oudenhove, milieuambtenaar: "Lierde ligt op de lijn tussen Gent en Geraardsbergen, en we kregen de medewerking van het gemeentebestuur om een meting te doen op de perrons. We plaatsten op elk van de twee perrons een meettoestel van het Provinciaal Centrum voor Milieuonderzoek. Per uur passeren er doorgaans twee treinen, tijdens de piekuren zijn dat er drie à vier. De metingen gebeurden op een donderdagnamiddag in april, in omstandigheden die nodig zijn voor zo’n meting: zon en een zwakke noordoostenwind. In die tijdsspanne stopten en vertrokken er 9 dieseltreinen: vier richting Geraardsbergen en vijf richting Gent."

Lees verder onder de foto

Nuanceren

Leen Meheus van het Provinciaal Centrum voor Milieuonderzoek: “We hebben de hoeveelheid roet gemeten; black carbon. In de meetresultaten zien we kortstondige hoge pieken op de perrons, en die zijn duidelijk een gevolg van de dieseltreinen die er stilstaan en weer vertrekken. Als daar een trein uren lang en constant zou staan draaien,  dan zou de roetconcentratie veel hoger zijn. Nu is de roetconcentratie een stuk lager dan in een straat met veel bebouwing, waar veel dieselwagens passeren. Wat we niet hebben gedaan, en misschien ook nog interessant zou zijn, is de roetconcentratie op de trein zelf meten. Mensen op de trein kunnen zo ook die fijne roetdeeltjes binnenkrijgen, wat in grote hoeveelheden en op lange termijn schadelijk kan zijn. Een dieseltrein is natuurlijk een grote uitstoter, dat is zoals een oude vervuilende vrachtwagen.”

Niet écht schadelijk

Maar echt schadelijk kan de roetuitstoot langs een station voor de omwonenden niet meteen genoemd worden. Zeker in Lierde, waar de perrons niet meteen tussen veel bebouwing liggen, en waar er maar af en toe een trein passeert.

André Eeman, schepen voor milieu in Lierde:“Ik had er eigenlijk nog niet veel bij stilgestaan dat het eigenlijk een dieseltrein is die door Lierde rijdt. Maar het is goed dat we dat eens bekijken en meten, dat we toch iets weten. Ik had er wel wat schrik voor. Want het station in Sint-Maria-Lierde is wel een belangrijke levensader van de gemeente. Veel mensen pendelen met het openbaar vervoer. De meting geeft gelukkig geen alarmerende resultaten. Er zijn wel pieken van roetuitstoot, maar omdat het daar open is, en er niet te veel treinen rijden, kunnen we de pendelaars en omwonenden toch geruststellen. De resultaten worden uitgedrukt in nanogram per kubieke meter. Tijdens de uitstootpieken spreken ze van 1000 tot 5000 nanogram. Een nanogram is een miljardste van een gram. Dus dat is eigenlijk verwaarloosbaar. We horen van Infrabel dat die laatste diesellijnen in Oost-Vlaanderen misschien wel kunnen verdwijnen op termijn. En dat zou welkom zijn, want er zal een fietssnelweg komen langs de spoorlijn tussen Gent en Geraardsbergen. Als de fietsers langs een dieselspoorlijn moeten rijden, zal dat ook niet echt gezond zijn. ”

Lees verder onder de foto

Elektrificeren

Infrabel en de NMBS zijn al decennia lang bezig de lijnen te elektrificeren. We hebben in Europa de meeste spoorlijnen, en ook de meeste geëlektrificeerde lijnen:  op 9 van de 10 hoofdlijnen rijden de treinen op elektriciteit.

Alleen nog Oost-Vlaamse diesel-spoorlijnen

Nu zijn er in Vlaanderen nog zes spoorlijnen zonder elektrische bovenleiding, waar dus alleen dieseltreinen rijden. Het gaat meestal om lijnen waar relatief weinig treinen rijden, die ook niet heel druk gebruikt worden. De afgelopen decennia zijn eerst de drukste lijnen geëlektrificeerd, en geleidelijk volgden de rustiger lijnen. Momenteel zijn de werken aan de gang voor de twee laatste Limburgse dieselspoorlijnen.

Frédéric Petit van Infrabel: “Een spoorlijn elektrificeren gebeurt niet in een paar maanden tijd”, zegt , “dat duurt al makkelijk twee jaar. Eerst is er een studie nodig, en dan moeten er tal van werken gebeuren. Bruggen moeten meestal verhoogd worden, we moeten bijsporen aanleggen en tractie-onderstations realiseren. Die staan in voor de stroomtoevoer naar de bovenleiding. Het elektrificeren van de Limburgse lijn Mol-Hamont bijvoorbeeld startte in 2018, en eind 2020 zullen daar de eerste elektrische treinen rijden. De lijn is 33 kilometer lang. Alles samen gaat het om een investering van 47,5 miljoen euro.”

In 2022 zal de laatste Limburgse diesel-spoorlijn verdwijnen, dat is de verbinding tussen Hasselt en Mol. Dan blijven er in heel Vlaanderen alleen nog vier Oost-Vlaamse lijnen over die niet geëlektrificeerd zijn:

Politieke wil

Fréderic Petit van Infrabel:“Op termijn bestaat zeker de mogelijkheid om die resterende diesel-spoorlijnen of een deel ervan te elektrificeren. Dat hangt af van de gesprekken met de overheid in het kader van het nieuwe investeringsplan voor de spoorwegen dat er nog moet komen. Maar die gesprekken moeten nog opgestart worden. Voorlopig is er dus nog geen timing. Het zijn keuzes die de overheid, en dus de politiek moet maken, en die ook van budgetten afhangen. ”

Meer comfort en stiptheid

De werken gebeuren door spoorwegbeheerder Infrabel, maar wel in samenwerking met de NMBS. Want de uitbater van de treinen heeft er alle belang bij dat zoveel mogelijk elektrische treinen kunnen rijden. Naast de positieve invloed op het milieu, krijgt de NMBS daardoor ook meer mogelijkheden, en is er ook meer comfort voor de reiziger.

Fréderic Petit van Infrabel: “Elektrische treinen zijn moderner, hebben meer comfort, en kunnen meer reizigers meenemen. Als een spoorlijn nog niet geëlektrificeerd is, moeten reizigers soms overstappen van een elektrische op een dieseltrein. Na elektrificatie is die overstap niet meer nodig, en zouden treinen stipter kunnen rijden." 

In de havens, zoals de Waaslandhaven, zijn er al spoorlijnen geëlektrificeerd, zodat ook goederentreinen op stroom kunnen rijden. Maar in sommige zones moeten containers geladen en gelost worden met een hoge kraan. Op die plaatsen hangen bovenleidingen in de weg. Daarom rijden er nog relatief veel goederentreinen rond op diesel. Ook omdat eerst reizigerslijnen geëlektrificeerd worden.