Successie- en schenkingsrechten: klopt da?

Wanneer het gaat over vermijden van hoge successierechten doen er heel wat indianenverhalen de ronde over achterpoortjes in de wet. Inspecteur Decaluwé zocht uit wat juist en wat fout is.

Ik kan mijn huis verkopen aan mijn neef en hem meteen het betaalde geld terugschenken.

• Het klopt dat geld (of roerende goederen) schenken veel voordeliger is dan een huis (of een onroerend goed) schenken. Toch zal de fiscus bij deze constructie de volledige schenkingsrechten vorderen die je zou betalen bij de rechtstreekse schenking van het huis.
• Wat wel kan: je verkoopt je huis aan je neef en neemt op in de akte dat hij jou pas binnen bv. 10 jaar moet terugbetalen. Zolang het niet je plan was bij de verkoop van het huis, mag je altijd nog van gedachten veranderen en een deel of het geheel van het bedrag dat hij jou verschuldigd is kwijtschelden. Maar nogmaals: als de fiscus vermoed dat dit al van bij het begin jouw plan was kunnen de hogere schenkingsrechten alsnog gevorderd worden.

Ik kan één van mijn twee kinderen onterven door een hypotheek te nemen voor de volledige waarde van mijn huis en dat aan één van de kinderen schenken?

• Dit klopt niet. Wat je geschonken hebt tijdens je leven wordt bijgeteld bij de goederen die je nalaat bij je overlijden om een soort fictieve massa te berekenen. En het is op die fictieve massa dat berekend wordt hoeveel het reservatair deel van elk kind is. Dus als je bv. 300.000 euro had en je hebt dat helemaal weggeschonken aan één van je twee kinderen, dan zal dat kind daar een stukje van moeten teruggeven aan je andere kind want in een geval met 2 kinderen kan je hoogstens 1/3 extra aan één van de twee kinderen geven. Dat wil zeggen dat één van de twee kinderen 2/3 kan krijgen en het andere ook altijd recht heeft op 1/3.

Als ik mijn huis aan mijn beste vriend schenk via een Nederlandse notaris ontloop ik de 80% schenkingsrechten die ik hier in België zou moeten betalen.

• Dit klopt niet. Onroerend goed moet altijd via een Belgische notaris geschonken worden. Roerend goed kan wél via een Nederlandse notaris geschonken worden. En die moet dat niet aangeven bij het registratiekantoor omdat je geen Nederlander bent. Maar wanneer de schenker binnen de 3 jaar na de schenking overlijdt, komt de schenking toch terug in de nalatenschap terecht en zullen er successierechten op moeten betaald worden. Net hetzelfde als een niet-geregistreerde handgift of een onrechtstreekse schenking per overschrijving in ons land dus.
• De Nederlandse notaris kan wel interessant zijn als je dingen wilt schenken die je niet van hand tot hand kan overgeven, maar waar een notariële akte voor nodig is, zoals voor aandelen bv.
• Ook interessant voor goederen waarbij je aan de schenking voorwaarden koppelt. Voorbehoud van vruchtgebruik, andere voorwaarden, een last...

In plaats van mijn huis in één keer aan mijn neef te schenken, schenk ik hem regelmatig een stuk van mijn huis. Zo vallen mijn schenkingen in een lagere schaal en betaalt hij geen 70% schenkingsrechten, maar 25%!

• Dat klopt, dit noemen we successieplanning. Zolang je tussen de schenkingen van onroerend goed minstens 3 jaar laat, vertrek je telkens bij elke schenking opnieuw van de onderste schenkingsrechtentarieven.
• Wanneer er meerdere eigenaars zijn en/of meerdere begunstigden kan je één grote schenking ook in een aantal kleinere schenkingen opdelen. Bv: 2 ouders schenken hun woning ter waarde van 300.000€ aan hun 3 kinderen. Dan schenkt moeder 150.000€ en andere moeder ook 150.000€. Ze verdelen ieder hun 150.000€ over hun 3 kinderen, dus bestaat de schenking van 300.00€ uiteindelijk uit 6 kleinere schenkingen van ieder 50.000€. Hiermee vallen de schenkingen in een veel lagere schaal en moeten er veel minder schenkingsrechten op betaald worden.

De belangrijkste conclusies op een rijtje:

• Voor je nalatenschap is het qua successierechten voordeliger als je je vermogen verdeelt over genoeg erfgenamen die dicht aan jou verwant zijn zodat hun erfdeel niet in een al te hoge schaal valt.
• Ook is het voordeliger als je vermogen gespreid is over roerend en onroerend bezit want daarop worden apart successierechten berekend voor je erfgenamen in rechte lijn.
• Voor schenkingen is het voordeliger om onroerend bezit te schenken in kleinere schijven aan mensen die dicht verwant zijn aan jou.
• Het schenken van roerende goederen is in elk geval veel voordeliger dan het schenken van onroerende goederen. Zeker ook aan mensen die niet nauw verwant zijn aan jou.

Alle informatie en correcte schalen kan je hier terugvinden in de brochure “Wegwijs in schenkingen en nalatenschappen”. Klik hier om die te downloaden.