Wat als je een people pleaser bent? Gustaph: “Ik was enorm bang voor afwijzing”

Genetisch

“Ik ben van nature iemand die graag mensen gelukkig maakt”, vertelt Gustaph. “Volgens mij is het iets genetisch. Ik kom uit een heel warm en liefdevol nest waarin elkaar een plezier doen heel normaal is. Het is pas wanneer ik die veilige cocon verliet, dat ik ondervond dat het er in de buitenwereld heel anders aan toe kan gaan. Zowel in mijn vriendschaps-, liefdes- als professionele relaties werd ik een énorme pleaser. Ik had schrik voor confrontaties en durfde het bijvoorbeeld niet zeggen wanneer ik niet akkoord was met iets. Daardoor hield ik mezelf klein.”

Wat volgens Gustaph ook een rol speelde, was zijn geaardheid. “Het feit dat ik gay ben, heeft ervoor gezorgd dat ik ging overcompenseren. Ik voelde me al anders, dus wilde ik er alles aan doen om sympathiek te zijn. Het is fijn om altruïstisch te zijn, tót je voelt dat je niet meer authentiek bent.”

Therapie

Rond zijn 30ste ging Gustaph in therapie: “Ik was mezelf een beetje beu op dat moment. Het fijne aan therapie is dat een neutrale persoon mee op zoek gaat naar jouw patronen en valkuilen. En dan is het een kwestie van je brein te herprogrammeren. Ik hoor soms nog altijd het stemmetje dat zegt: ‘Doe dit, anders gaan de mensen je niet graag zien’, maar ik reageer er niet meer op. Ik leerde ook dat de reactie van anderen niet bepalend mag zijn voor hoe ik me moet voelen.”

Kenmerken pleaser

Hoe weet je nu of je een pleaser bent of gewoon een behulpzaam iemand? Karolien vraagt het aan Sofie Leemans, psychologe en auteur van het boek ‘Oh Please!’

Psychologe Sofie: “Pleasen lijkt op het eerste zicht iets bewonderenswaardig om te doen, maar het gebeurt altijd vanuit een persoonlijke nood: om graag gezien te worden, om te behagen, om bevestiging te krijgen. Het gaat een stuk ten koste van jezelf. Je hebt er vooral zélf last van.”

“Pleasegedrag kan een karaktertrek zijn. Sommige mensen hebben er meer aanleg voor dan anderen. Zo zijn perfectionisten gevoeliger voor pleasegedrag. Maar evengoed komt het voort uit je opvoeding, iets wat je in je jeugd hebt meegemaakt. Sommige mensen namen als kind al een pleasende rol op, wanneer een ouder bijvoorbeeld zorg nodig had. Hoe vaak kregen we als kind niet te horen dat het flink is om anderen te helpen? En wat ook meespeelt, zijn de hoge verwachtingen in onze maatschappij. Vooral in werksituaties hebben we het idee dat we voortdurend moéten presteren of we worden als lui bestempeld. Het is bijna een statussymbool om te zeggen dat je het druk hebt. Daarom krijgen pleasers ook vaker te maken met een burn-out.”

Antwoordapparaat

Kan je pleasegedrag afleren? “Je kan ervan genezen, maar niet helemaal”, vertelt Sofie. “Pleasen is een beetje als een verslaving: je kan er komaf meemaken, maar het gevoel van te willen behagen, blijft.”

Toch is er een trucje dat pleasers best in hun achterhoofd houden. Sofie Leemans: “Als je wat vaker ‘neen’ wil zeggen, kan je een soort van automatisch antwoordapparaat inbouwen. Wanneer iemand je iets vraagt, zeg je: ‘Ik ga dat even checken en kom dan bij je terug.’ Dat geeft jezelf tijd om na te denken: ‘Wil ik dit doen? Heb ik er ruimte voor?’ Stel: een vriend(in) vraagt om te helpen verhuizen, maar jouw rug doet al pijn bij alleen al de gedachte aan verhuisdozen. Maar je wil je vriend(in) niet in de steek laten. Denk na wat je dan eventueel wél kan doen. En wat je graag doet. Zo zou je kunnen zeggen: ‘Ik zie het niet zitten om dozen te dragen, maar zal ik eten maken voor alle helpers.’ Op die manier laat je je vriend(in) niet in de steek, maar vooral ook jezelf niet!”