Wat als je opgroeit met een ouder met een alcoholprobleem? “Ik liet nooit vriendjes bij mij thuis spelen”

Taboe

“Ik moet een jaar of vier geweest zijn toen het bij mij begon door te dringen dat het bij ons thuis anders was dan bij anderen”, vertelt Tom. “Ik ben opgegroeid met een mama die dronk. Daardoor was er thuis veel ruzie. En ook veel schaamte. Ik nam bijvoorbeeld nooit vriendjes mee naar huis, want ik wist niet in welke toestand ik mijn moeder zou aantreffen. Ik deed ook heel vaak dingen met alleen mijn vader. Als tiener kreeg ik ooit de vraag of mijn moeder eigenlijk nog wel leefde. Want ik praatte nóóit over haar. Mijn vader nam bijna alle zorgtaken op zich. Hij was mijn rots in de branding.”

“Je probeert zoiets te verstoppen voor de buitenwereld. Je schrijft het volledig weg. Terwijl de buitenwereld best wel op de hoogte is van wat er gaande is. Het wordt alleen niet gecommuniceerd. Er rust nu eenmaal een groot taboe op.”

Al-anon

De papa van Tom dronk niet. “Maar hij heeft mijn moeder nooit verlaten”, vertelt Tom. “Dat komt voor een groot stuk omdat papa in contact is gekomen met Al-anon, een zelfhulpgroep voor partners of familieleden van alcoholisten. Dankzij Al-anon leerde mijn vader om samen te leven met mijn moeder.”

“Mijn mama is ondertussen zes jaar geleden gestorven. En eerlijk: de laatste zes jaar die ik met mijn moeder had, waren de beste jaren.”

Tom sloot ook zelf aan bij Al-anon, en is er vandaag nog steeds actief. “De belangrijkste boodschap die we bij Al-anon meegeven is dat we de alcoholist niét kunnen doen stoppen met drinken. We hebben geen pil of wondermiddel. Dat is namelijk een keuze die de alcoholist zélf moet maken. Wat doen we dan wel bij Al-anon? We komen er naartoe om aan onszelf te leren werken. We leren hoe we het best kunnen samenleven met iemand met een alcoholverslaving. Door onder andere je eigen grenzen te leren aangeven.”  

Grenzen

Een alcoholist probeert zijn drinkgedrag steeds goed te praten. “Als ik thuiskwam met een slecht rapport, was dat voor mama al een reden om te beginnen drinken. Er zijn genoeg voorbeelden: heeft haar favoriete voetbalploeg gewonnen? Dan is dat een reden voor de alcoholist om te drinken. Heeft diezelfde voetbalploeg verloren? Ook dan moet het verdriet verdronken worden. Een alcoholist zal altijd wel een reden vinden om dat drinkgedrag goed te praten en de schuld in iemands schoenen te schuiven.”

Vaak reageren we op de verkeerde manier. "We gieten bijvoorbeeld de drank weg. Of we dreigen met een scheiding. Maar dat is olie op het vuur gooien. Een alcoholist wil ruzie uitlokken, twee stenen met elkaar laten vechten, zeg maar. Daardoor heeft hij weer een reden om te kúnnen drinken.”

Maar door niet mee te gaan in het verhaal van de alcoholist, kan je grenzen trekken. “Vergelijk het met een pestkop en een gepest kind. Als de pestkop ziet dat zijn pestgedrag geen reactie uitlokt, dan zal die er snel mee stoppen. Mijn moeder werd bijvoorbeeld zeer agressief toen ze dronk. Wat deed mijn papa? Hij ging er niet op in, maar sloot zichzelf en mij op in de living. Ook dat is grenzen stellen.”

Door je grenzen aan te geven, merken ze bij Al-anon dat het drankgedrag van de alcoholist verandert in de positieve zin. “Ook in de laatste zes jaar die ik nog samen met mijn moeder had, heb ik geleerd om niet mee in haar verhaal te stappen. Daardoor is ze minder beginnen te drinken. De pester had geen zin meer om te pesten”, zegt Tom. “Ik heb de alcoholist ook veel beter leren te begrijpen. Je moet het probleem loslaten, maar niet de persoon. We zien de alcoholist altijd als iemand die ons ‘den duvel’ aandoet. Maar de persoon is niet de duivel. De duivel is de drank en de verslaving. Als je dat beseft, ga je de alcoholist ook meer respecteren en als een persoon zien. Dat heeft voor mij geholpen. Hierdoor heb ik nog zes jaar een mama gehad.”