Wat als je puber niet wil studeren: “Ik laat hem nu gecontroleerd tegen de muur lopen in de hoop dat hij het eindelijk begrijpt”

“Mijn zoon is 11 en studeren is nu al een ramp”, laat luisteraar Tanja weten. “Ik krijg hem maar niet gemotiveerd. Me kwaad maken heeft bovendien een averechts effect, dus laten de juf en ik hem nu gecontroleerd tegen de muur lopen. Hopelijk ziet hij dan in dat je moeite moet doen om goede cijfers te halen. Ik probeer het ook wat los te laten, maar dat is heel moeilijk.”

Tanja is niet de enige ouder die een zenuwinzinking nabij is. Veel kinderen en jongeren zijn hun schoolboeken liever kwijt dan rijk. En volgens ontwikkelingspsychologe Telidja Klai is dat niet vreemd: “Leerlingen van het zesde leerjaar hebben het wat gehad. Ze herhalen ook veel leerstof in dat laatste jaar van het basisonderwijs. Meestal nemen ze een nieuwe start in het middelbaar onderwijs. Veertien- tot zestienjarigen hebben het al wat moeilijker en in de derde graad treedt er schoolmoeheid op bij veel leerlingen. Maar het is ook wat anders voor jongens en meisjes. Meisjes zijn over het algemeen plichtsbewuster en slagen er beter in om zich te organiseren dan jongens.”

Het puberbrein

“Ik heb zelf twee zonen die nu aan het verder studeren zijn, maar toen ze puberden heb ook ik bij wijze van spreken de haren uit mijn hoofd getrokken omdat ze maar niet wilden studeren”, vertelt Telidja. “Er zijn ook zoveel interessantere zaken in de wereld dan je schoolboeken.”

En dan is er nog dat puberbrein dat trekt en duwt. De hersenen van een puber groeien van achter naar voor en van onder naar boven. Het stukje in je brein dat je in staat stelt om logisch te redeneren en jezelf af te remmen, is pas laat ‘klaar’. Dat verklaart waarom pubers zo ontvankelijk zijn voor instant beloningen. “En dat maakt ook dat plannen en organiseren voor een puber een hele opgave is”, vult Telidja aan. “Ze hebben dus iemand nodig die hun schoolloopbaan mee stuurt en opvolgt, zonder te vervallen in dwang natuurlijk.”

Al is dat laatste een delicate evenwichtsoefening. Pubers horen hun eigen weg te zoeken en dat betekent dat ze zich ook voor een stuk afzetten tegen hun goedbedoelende ouders. Telidja: “De mening van hun vrienden wordt belangrijker dan die van hun ouders. Hoe meer jij de nadruk legt op studeren, hoe minder ze zullen luisteren.”

Tips

Als ouder wil je je kind alle kansen geven op een goed diploma. Maar dan moet je zoon of dochter wel mee willen. Hoe pak je het aan? En wat doe je beter niet?

“Praat met je kind”, begint Telidja. “Waarom wil het niet studeren? Zijn er problemen op school? Zit het wel in de juiste studierichting? Speelt faalangst misschien een rol? En blijf daarnaast ook rustig uitleggen waarom jij studeren belangrijk vindt.”

“Focus niet altijd op wat fout loopt, maar benadruk ook wat goed gaat. Straffen helpt trouwens zelden, dus dat doe je beter niet." Wat werkt dan wel? "Beloningen geven. Pubers zijn daar heel ontvankelijk voor. En dat moeten echt niet altijd materiële zaken zijn. Doe samen iets leuks. Pubers zetten zich dan wel stilaan af tegen hun ouders, maar ze hunkeren evenzeer nog naar aandacht en oprechte interesse van hun mama of papa.”

“En neem de tijd om afspraken te maken met je kind. Hoe ziet hij het? Welke afspraken wil hij maken en wat kan het gevolg zijn als hij die afspraken niet nakomt? Als het vanuit je kind vertrekt, is de kans op slagen een pak groter omdat je de verantwoordelijkheid bij hem legt. En benadruk jouw bereidheid als ouder om te helpen waar nodig. Ik ben er voor jou, ik sta naast jou en ik laat je niet los.”