Welke verlichting kies ik best in huis?

Rob en zijn collega's gaan bij mensen thuis om een zogenaamd lichtplan op te stellen. Ze bekijken de lichtbehoeften in de woning en stellen op basis daarvan een lichtplan op.

3 factoren

Bij de keuze van verlichting moet je rekening houden met 3 factoren:

1. de nodige lichtsterkte

2. de hoogte waar we de lamp gaan hangen

3. de hoogte van waar we het licht willen laten terecht komen

Hoe lager het licht terecht komt, hoe meer intimiteitsgevoel het geeft. Hoe hoger het licht hangt, hoe meer ruimtelijkheid het geeft. (Dit is belangrijk als je met meer mensen in één ruimte bent.) Hoe hoger je licht hangt, hoe groter het ruimtelijk effect van je kamer. In sommige kamers moet je opletten, want anders zit je in een kerk. Dus, combineer liefst intieme verlichting met algemeen licht.

De kleuren van de muur 

"De kleur van het plafond of de muur waar het licht terecht komt, is mee bepalend voor hoeveel licht er zal zijn in die ruimte. Als je het plafond donker verft, dan wordt de kamer kleiner, intiemer. Je moet een goed punt instellen tussen intimiteit (laag licht) en ruimtelijk effect (hoog licht)."

"Daarom is het belangrijk om te weten wat er verlicht moet worden. Waar heb ik hoeveel lux nodig? Als je een tafel verlicht met 500 lux, da’s anders dan dat je een volledige kamer met 500 lux verlicht." 

Soorten verlichting:

• Halogeen

• TL

• spaarlampen

• LED-verlichting

"Bij een lamp heb je twee dingen: de kleurtemperatuur en de kleurechtheidsfactor. Je kan warme verlichting hebben die toch heel ongezellig is. Daarom houden veel mensen niet van TL-licht. De rode kleur wordt daar niet goed uit bovengehaald, en daardoor vergrauwen kleuren."

"Hetzelfde probleem heb je met led-verlichting. Je zit daar ook met een spectrumverschuiving, net als bij TL. Je moet opletten, want licht is pas iets waard in vergelijking met ander licht. Bijvoorbeeld: de combinatie van led-lamp met gloeilamp is iets heel anders dan de combinatie led-TL."

"Spaarlampen zenden maar één kleur uit. Bij dergelijke lampen heb je dus geen spectrumverschuiving... De kleurweergave is dus anders, iets minder gezellig. Maar de lampen zijn natuurlijk wel beter voor het milieu. Maar niet als je het licht constant aan en uit moet doen. Want dan verslijt de lamp heel snel. En spaarlampen moeten gerecycleerd worden en dat kost ook energie. Je gebruikt dus best spaarlampen als je in die ruimte niet te vaak het licht aan en uit moet schakelen."

Lichte in de ruimte

De keuken

Elke ruimte heeft een ander soort van verlichting nodig...: "Elke ruimte vraagt z’n eigen licht of mate van schaduwloosheid. De keuken bijvoorbeeld. Daar heeft men meerdere functies tegelijk. Als er een tafel staat: eten. Daarnaast natuurlijk de functie van eten klaarmaken. Of de functie van iets te komen halen als je een etentje geeft. Je moet ervoor zorgen dat het licht daar zit waar je het nodig hebt op dat moment."

"Als je wil eten maken, dan moet je werklicht hebben. Dan is het heel belangrijk dat het volume van de kamer benadrukt wordt. Als je in een restaurant eet, en vlak naast de keuken zit, dan stoort het als de deur met TL-licht opengaat. Omdat dit de sfeer verpest."

Waar moet je rekening mee houden als je bijvoorbeeld je eettafel goed wil verlichten? "Er bestaan een paar concepten om je eettafel te verlichten. Bijvoorbeeld het “kerstboomprincipe”: feestelijk, maar je kan er niet de krant onder gaan lezen. Je hebt ook het “kaarterstafeleffect”, waar de aandacht naar de tafel toe gaat."

De badkamer 

"Daar is de spiegel belangrijk. De beste verlichting is verlichting op ooghoogte. Omdat je dan geen schaduwen krijgt op je gezicht. Spots boven de spiegel zijn niet aan te raden want die geven het effect van een zaklamp. Hoe schuiner de lichtinval, hoe meer je bepaalde dingen benadrukt…"

"De badkamer is een polyvalente ruimte geworden. Voor veel mensen een rustzone, in bad. Dan moet je de sferen kunnen aanpassen. Verlichting kan je heel functioneel bekijken (wat heb ik echt nodig), maar langs de andere kant theatraal (sfeer scheppen). Dan moet je bekijken hoeveel sfeer je wil, want hoe meer sfeer, hoe duurder."

De bureau 

Stel je wil op je computer werken, maar ook schrijven: vroeger moest verlichting in nabijheid van een computer reflectieloos zijn, nu is dat minder nodig, want er zijn veel flatscreenschermen. "Wat je best kan doen is ervoor zorgen dat er in de ruimte een basisverlichting is, zodat de ruimte niet te donker is. En dan kan je op de bureau een bureaulamp gebruiken die gericht is op je schrijfwerk, maar niet op je computer.
Dankzij de basisverlichting is het contrast met je bureaulamp ook niet te groot voor je ogen."

Je kan verlichting vergelijken met verwarming. Ofwel een gewoon verwarmingselement: dan heb je het fysiek warm. Ofwel een open haard: die schept sfeer én geeft een psychologisch effect van warmte.
Dat kan ook met licht. En zo gaan we bekijken wat het beste effect kan worden bereikt.

Klopt het dat je best een lampje achter je tv zet? "Heel belangrijk voor comfortabel licht zijn de luminantieverhoudingen. Je moet zorgen dat er geen te grote lichtverschillen zijn. Als je tv voor een donkere wand staat, dan is dat vermoeiend voor je ogen. Ofwel een lampje achter tv, ofwel zacht licht in de hele kamer, zodat het contrast niet te groot is."