"Mijn kind is mollig. Wanneer grijp ik in?"

"Mijn dochter is 11 jaar en mollig gebouwd. Mijn man en ik hebben hier geen probleem mee, maar ik vraag me toch af of ik moet ingrijpen of niet?", vraagt Petra uit Harelbeke. "En kan ik dat op die leeftijd al doen? Wij zijn zelf normaal gebouwd, mijn man zelfs eerder tenger."

Ilse haalde hiervoor An Victoir naar de studio. Zij is doctor in de gezondheidspsychologie, verbonden aan de Koepel van VCLB Vrije centra voor leerlingenbegeleiding.

Toch kan je bij een 11-jarige al zeggen of die te mollig is of niet. Gezondheidsexperts hebben afgesproken wat 'overgewicht' is bij kinderen en volwassenen.

Daarvoor kijken ze naar het gewicht van het kind, en ook naar de lengte. Als je 45 kilo weegt en je bent 1,40 meter groot, dan ben je relatief zwaarder dan wanneer je 45 kilo weegt en je 1.60 meter groot bent.

De combinatie van lengte en gewicht drukken we uit in de Body Mass Index (dat is je gewicht in kg gedeeld door je lengte in meter in het kwadraat). In wetenschappelijke studies zijn heel veel kinderen van alle leeftijden gewogen en gemeten. We weten dus hoe de modale BMI per leeftijd is, en ook hoeveel kinderen daar boven zitten en hoeveel er daar onder zitten (de variatie). Die gegevens zijn uitgezet in curves.

Zit je maar een beetje boven de modale BMI, dan ben je echt niet te dik. Zit je er heel wat boven, dan neig je naar overgewicht.

Experts hebben op die curves een lijn getrokken waarover ze het eens waren: boven die lijn spreken we echt van overgewicht, en boven een nog hogere lijn spreken we van obesitas. Die curves gebruiken ze bijvoorbeeld bij het CLB, als we jouw kind meten en wegen.

Het kan dus zijn dat jij je kind mollig vindt, maar dat je kind eigenlijk nog binnen het gezonde gebied op de curve ligt. Ouder die objectief een dik kind hebben en het niet zien: dat is wel een probleem.

De mama in kwestie moet zich geen onnodige zorgen maken. Ze heeft zeker gelijk om aandacht te schenken aan het gewicht van haar dochter.

Kan mollig zijn een fase zijn?

Dat kan. We hebben allemaal al wel ondervonden dat kinderen 'groeischeuten' krijgen. Op een paar maanden groeien ze als het ware centimeters per week! En dan valt dat weer een beetje stil.

Tijdens een groeischeut is een kind wat slanker, en tijdens de stille periodes is het wat voller. Dat zijn normale variaties.

Wat ook normaal is, is dat kinderen bij het prille begin van de puberteit molliger worden. Dat kan zelfs op 10 of 11 jaar.

Het lichaam van meisjes bereidt zich dan al voor op 'baby’s krijgen': vrouwen hebben daar een vetreserve voor. In die overgang van een kinderlichaam naar een vrouwenlijf, zie je bij veel meisjes dus ook een periode dat ze wat voller zijn.

Een gigantisch verschil maakt dat niet. Een dik kind wordt niet ineens mager. Een mollige peuter wordt vaak ook een mollige kleuter en een mollige jongvolwassene. Als we over de hele kinder- en adolescententijd kijken, dan merk je dat je normaal gezien op dezelfde lijn in de curve blijft zitten. Dat is je 'gesteldheid'.

Sommige mensen zijn door hun aanleg steviger gebouwd, anderen wat lichter. Dat komt door de genen die je van je voorouders meekreeg. Het kan dan wel dat er eens één iemand in de familie zit die alles kan eten en graatmager blijft, maar over het algemeen zit molligheid toch een beetje in je gestel ingebakken.

Maar je genen bepalen natuurlijk niet alles. Als wij zien dat een kind stilaan opschuift op de curve in de richting van overgewicht, dan is er waarschijnlijk iets anders aan de hand. Meestal scheelt er dan wat aan wat we de 'energiehuishouding' noemen.

Er komt teveel energie binnen en er wordt te weinig energie verbruikt. Die extra energie zetten we om in vet, en dan worden we stelselmatig dikker. Artsen en verpleegkundigen kijken daarom niet alleen naar het gewicht nu, maar ook naar de evolutie, en naar de redenen waarom een kind begint te verdikken.

Kan je je kind op dieet zetten?

Een kind mag niet op dezelfde manier diëten als een volwassene. Als wij zelf een beetje in paniek slaan omdat de zomervakantie er aan komt en wij er goed willen uitzien in bikini, dan gaan we wel eens héél streng diëten. Minder eten, minder snoepen en minder alcohol drinken. Dat is voor volwassenen eigenlijk al een heel slecht idee (9/10 volwassenen pakt een dieet volledig verkeerd aan), en dat mag je bij kinderen nooit doen.

Kinderen zitten in hun groei, en een streng dieet kan er voor zorgen dat ze niet alle stoffen binnenkrijgen die ze nodig hebben om hun lijf en hun hersenen goed te laten groeien. Minder snoepen is oké, minder eten niet.

In plaats van bijvoorbeeld witte boterhammen met choco te eten, raden wij aan een bruine boterham met een gezonder beleg te eten. Eten moet ook nog lekker blijven. Als kind nooit taart eten op je verjaardagsfeest is maar zielig...

Kinderen naar een gezond eetpatroon brengen, is wel een goed idee. Alles binnenkrijgen wat ze nodig hebben, veel minder producten eten die géén gezonde dingen bevatten (zoals snoep en frisdrank).

Je moet kinderen ook meer energie te laten verbruiken door hen te laten bewegen. Het belangrijkste is dat ze daar plezier aan hebben. Dan houden ze het vol en dat geeft goede effecten op lange termijn. Ouders kunnen hun kinderen daar goed in helpen door zelf mee te doen. Als jij chips zit te eten voor de TV, dan wordt het wel heel moeilijk om tegen je kind te zeggen dat dat eigenlijk niet goed voor hem is.

Tot slot is het heel belangrijk dat je bij kinderen niet de nadruk legt op dat gewicht. Dat heeft namelijk tijd nodig. Een mollig kind gaat op twee maanden tijd geen slank kind worden. Als 'afvallen' of 'niet bijkomen' voortdurend op de voorgrond staat, dan kunnen ook kinderen beginnen met ongezonde manieren om hun gewicht onder controle te houden.

Wat als je kind niet graag sport?

Als je je kind gaat verplichten om te sporten, gaat hij/zij er een hekel aan krijgen. Maar sport is niet altijd noodzakelijk, bewegen is soms al voldoende. De beste dingen zijn bijvoorbeeld altijd de trap nemen, met de hond gaan wandelen, eigenlijk alle dagdagelijkse dingen.

Als ouder kan je samen met je kind toch eens gaan kijken of er een sport is die hij/zij toch graag doet. Je kind kan sport op school niet leuk vinden. Misschien ligt een andere sport hem wel. Kinderen met overgewicht zijn bijvoorbeeld goed in judo, omdat ze veel kracht hebben.

Er bestaan nu ook programma’s voor kinderen met overgewicht.

Als je de enige bent die niet kan volgen, is dat niet leuk. Als iedereen moe wordt na een rondje lopen, hoor je terug bij de betere. Ze helpen elkaar dat ook beter te worden in de sport. Nu op school houden leerkrachten rekening met het verschil tussen mollige kinderen en atletische kinderen.