de madammen
Mijn kind kan de ‘r’ niet uitspreken
wo 23 jan. - 9:20
Carine Cottens heeft een zoontje van 5 die nog altijd de 'r' niet kan uitspreken. "Ik denk dat het stilletjesaan tijd wordt om daar iets aan te doen. Ik zou hem graag helpen en nu hoorde ik van een vriendin dat er oefeningen zouden bestaan om de r te leren uitspreken. Hebben jullie tips?"
Als iemand tips heeft dan is het wel Piet Ceuppens. Als logopedist geeft hij opleiding aan de collega’s hier op de VRT.
Moet Carine zich zorgen maken?
Ze hoeft zich eigenlijk nog geen zorgen te maken. Uit onderzoek bij Vlaamse kinderen blijkt dat op vijfjarige leeftijd 75% van de kinderen de 'r' kan uitspreken, dus 25% kan het nog niet. Dat is 1 op de 4, dat is behoorlijk veel.
We zien ook dat op een leeftijd van 9 jaar, 90% van de kinderen de 'r' heeft verworven. Dus dat is 15% extra op 4 jaar tijd.
Hoe komt het eigenlijk dat dat zolang duurt om de 'r' te leren uitspreken.
In onze taal zijn de 'r' en de 's' de moeilijkste klanken om aan te leren, en daar zien we ook de meeste stoornissen. Kinderen die lispelen of slissen bijvoorbeeld.
In de taalontwikkeling komen de 'l' en de 'j' vroeger dan de 'r', en die zijn allebei familie van de 'r' dus de kinderen gaan de 'r' gewoon vervangen door een 'l' of 'j'. Dat is een normaal verschijnsel, dus zeker op de leeftijd van 5 jaar. Je hoeft er niets aan te doen. Tenzij in sommige uitzonderlijke gevallen, als er ook andere problemen zijn.
Andere problemen?
Als je merkt dat er in de taalontwikkeling nog andere tekorten zijn, meer klanken die niet verworven zijn, problemen met de zinsbouw en woordenschat, dan is er misschien een ontwikkelingsprobleem dat speelt. Of stel dat het kind gepest of uitgelachen wordt of er zelf heel veel problemen van maakt.
Maat over het algemeen moet je het maar gewoon zijn tijd geven. Kinderen moeten tegenwoordig perfect zijn denken we, maar je moet gewoon ieder kind zijn tijd geven. Sommige kinderen zijn motorisch wat sneller, andere op het vlak van taal. Ieder kind heeft zijn eigenheid en zijn eigen tempo.
Stel dat je kind rond 9 jaar nog steeds de 'r' niet kan uitspreken, kun je dan oefeningen doen met je kind?
Neen, je kunt er beter niet zelf aan beginnen. Je moet gewoon naar de logopedist. Die gaat ook onderzoeken of er andere oorzaken kunnen zijn.
Of het kind wel het verschil hoort tussen 'l' en 'r': lood/rood bloot/brood, soms zit daar het probleem.
Chinezen bijvoorbeeld horen dat verschil gewoon niet omdat het in hun taal niet relevant is.
Wij horen bijvoorbeeld de verschillende soorten 'g' niet die in Marokko gebruikt worden.
Sommige kinderen kunnen de tongpunt 'r' net uitspreken omdat ze een vergroeid tongriempje hebben, maar dat is heel zeldzaam.
Leer je dan de tongpunt 'r' of de huig 'r' aan kinderen?
Laat ons zeggen dat de huig 'r' veel makkelijker is om aan te leren. Het is ook regionaal en familiaal bepaald. Als je vader en moeder een huig 'r' hebben neem je die over als kind.
Maar het kan dan zijn dat de juf een tongpunt 'r' heeft en dat het kind die dan gaat overnemen, of omgekeerd. Het is een kwestie van imiteren.
Dus als het zoontje van Carine 9 jaar is en hij kan de 'r' dan nog niet, dan kan ze bij jou of een andere logopedist langsgaan. Nu hoeft ze niets te doen?
Ze mag zeker niet bestraffen, of zeggen je doet het fout, je moet nu de 'r' uitspreken. Ze mag het kind niet frustreren! Dat gaat het tegenovergestelde effect hebben.
Wat ze wel moet doen is corrigerend herhalen. Als hij zegt, ik het een lode bal, dan zegt zij: ja je hebt een rode bal. En dat moet ze consequent blijven doen!
