de madammen
Naar het land van de katharen
ma 18 jun. - 10:00
Pakweg 30 jaar geleden, in de jaren '80 van de vorige eeuw, raakten mijn vrouw en ik gepassioneerd door de katharen. Vermits heel veel literatuur over het katharisme in het Frans is geschreven, ging ik zelfs Frans studeren.
Wie of wat zijn de katharen?
De katharen waren mensen die zich afzetten tegen het rooms-katholicisme dat in de middeleeuwen zijn boekje te buiten ging aan excessen, verkopen van relieken, aflaten, sacramenten...
Het katharisme was dus een beweging die het ‘zuivere' oorspronkelijke, apostolische christendom aanhing. In hun duale wereldbeeld woont de goede God, de almachtige Schepper in de ‘hemel’. Terwijl de wereld een schepping is van Satan die de mens in de wereld heeft geworpen en die de mens daar laat lijden.
Het katharisme kende geen straffende God (bv. geen hel of bestraffing voor Adam en Eva) en het verwerpt de menswording, het lijden en de kruisdood van Christus.
Waar woonden de katharen en met welk gebied komt het nu overeen?
Halverwege de 12e eeuw waren zij overal in W-Europa te vinden, maar toch vooral in Zuid-Frankrijk. Maar dus ook in Noord-Italië, het Rijnland, Vlaanderen, de Balkan en Spanje.
In Zuid-Frankrijk, Occitanië, heersten de graven van Toulouse. Zij waren heel tolerant en stonden open voor andere culturen of invloeden. Ze lieten het katharisme toe op hun grondgebied wat overeenkomt met pakweg de huidige Languedoc-Rousillon.
Bestaat het katharisme nu nog altijd?
Het katharisme bestaat niet meer sinds het rond 1330 is uitgedoofd.
In 1232 gaf paus Clemens V het bevel aan de Dominicanen om de taak van de inquisitie op zich te nemen. Deze inquisitie gaat na de val van Montségur in 1244 de hoofdrol spelen in de vervolging van de katharen. Deze vluchten naar Italië, Andorra en Noord-Spanje. De vervolging gaat door tot het begin van de 14e eeuw tot de laatste Katharen rond Montaillou werden opgespoord op last van paus Benedictus XII.
Rond 1920-1930 werd er geprobeerd om het katharisme nieuw leven in te blazen, maar dat is niet gelukt. Dit gebeurde vooral door romantici en schrijvers van verhalen die weinig waarheidsgetrouw waren.
Rond 1960 ontstond er dan opnieuw een beweging die het katharisme weer in de belangstelling wilde brengen, maar het werd meer een esoterische strekking die verzonnen berichten verspreidde.
Wanneer ga je het best naar de streek?
De beste reistijd is juni en september, omdat het dan minder druk is dan in de echte vakantiemaanden. De zomer loopt er makkelijk door tot half oktober.
Je kan alle hoogtepunten in de regio rustig afwerken op pakweg 10 dagen. Heb je meer tijd, dan kan je ook een dagje naar de kust die op pakweg 80, 90 km van Carcassonne ligt.
Met welke talen kan je er terecht?
De inwoners van de Languedoc-Roussillon spreken natuurlijk Frans, maar velen spreken ook Spaans. Ze beseffen dat ze ook werk moeten maken van Engels, maar dat is nog geen gemeengoed.
Er wordt geijverd om het Occitaans, de taal van het oude Occitanië, in ere te herstellen. De taal werd gesproken tot ongeveer 1950-1960. Nu spreken alleen oude mensen nog Occitaans, maar sinds een jaar of 10 kunnen kinderen terecht op tweetalige scholen waar zowel in het Frans als in het Occitaans wordt onderwezen. Occitaans is een moeilijke taal, een mix van vooral Catalaans en Oud-Frans.
Wat is een bezoekje waard?
De echte trekpleisters zijn:
Carcassonne, het mooiste voorbeeld van een middeleeuwse vestingstad in Europa, die bijna volledig bewaard is. De stad staat op de werelderfgoedlijst van UNESCO en is de ideale uitvalsbasis om de Languedoc-Roussillon te ontdekken.
Katharenkastelen op de kastelenroute. Rij deze alleen bij mooi weer. Zo heb je een mooier zicht en een je een klaarder uitzicht over de omgeving vanop de burchten. Als je geen zin hebt in alle of veel kastelen, kies dan voor:
- Het kasteel van Peyrepertuse: één van de mooiste voorbeelden van vestingbouw in de Corbières met een hoogte van bijna 800 meter. Deze burcht bestaat uit twee verschillende kastelen die haast niet onderscheiden kunnen worden van de rotskam. Neem zeker even de tijd om het panorama te bewonderen... en met een beetje geluk zie je zelfs de Middellandse Zee!
- Bovenaan de hoogste burcht van San Jordi kan je ook het kasteel van Quéribus zien dat zo'n 5 kilometer verderop ligt. Dat was het bolwerk van het verzet van de katharen, een waar arendsnest dat uitgeeft op de Corbières en Fenouillèdes, en rechtover haar 'grote broer' Peyrepertuse.
Limoux, in het hart van katharenland aan de rivier Aude. Bekend om het carnaval, het langste in de hele wereld dat elk weekend gevierd wordt tussen januari en maart.
Montségur is dé burcht bij uitstek van de Katharen die boven op een berg staat. De ruïne van een oude vesting werd op deze top herbouwd en dit bolwerk werd in 1232 door de kathaarse bisschop van Toulouse uitgeroepen tot het zenuwcentrum van het katharisme. De oorspronkelijke burcht werd met de grond gelijk gemaakt na de val op 16 maart 1244 waarbij ruim 225 katharen op de brandstapel stierven. De gelijknamige burcht die momenteel bezocht kan worden is een garnizoensburcht die gebouwd werd in opdracht van de Franse koning.
Foix in de Ariège is ook een fantastische winterbestemming, niet ver van de grens met Andorra. Dan kan je er langlaufen, skiën enz. Het ski-oord Ax-les-Thermes is ook een kuuroord waar je kan relaxen in warmwaterbaden die reeds uit de Romeinse tijd dateren.
In de streek van Ariège zijn er heel wat leuke activiteiten met kinderen mogelijk:
- Bij het meer van Appy en bij de ingang van het reservaat van Orlu kun je een ezel huren voor een dag of voor een meerdaagse trektocht: de ezels dragen bagage en kleine kinderen.
- In Orlu vind je een wolvenpark met 5 soorten wolven in een natuurlijke omgeving.
- Ook de prehistorische grotten van Niaux zijn de moeite waard (ze worden de kathedraal van de prehistorische grotten genoemd). Je kan de grotten en de rotsschilderingen bezoeken met een gids.
- Rivière souterraine de Labouiche is een hoogst ongewone cruise: 60 meter onder de aarde, comfortabel in een bootje, volg je de onderaardse rivier over bijna 1,5 km.
- Het prehistorische park in Tarascon sur Ariège biedt veel informatie over de prehistorische vondsten in deze regio. Een leuk themapark voor het hele gezin.
Wat heeft de streek te bieden op gastronomisch vlak?
Dankzij de geografische ligging en het rijke verleden heeft de regio Languedoc-Roussillon en heel eigen ontwikkeling doorgemaakt, een land met een bijzondere keuken met verschillende typische specialiteiten.
Cassoulet: een specialiteit, gebaseerd op bonen, worst en eendenvlees.
Aligot: de specialiteit van Aubrac, een puree van aardappelen, verse Tomme-kaas en look. Het gerecht werd in de middeleeuwen door de monniken uitgevonden.
Ook eend staat vaak op het menu en de vis is er altijd vers!.
In de streek heerst er een mild Middellands Zee-klimaat. De wijngaarden van deze zonnige streek kennen dan ook gunstige natuurlijke omstandigheden.
- De grootste appellation van de Languedoc is Corbières ten westen van de Middellandse Zee, ten zuidoosten van Carcassonne en ten zuidwesten van Narbonne: je vindt er rode en witte wijnen, en rosé;
- Ook de Minervoiswijnen zijn zeer gekend voor hun uitstekende kwaliteit;
- Het Languedoc-Roussillongebied produceert hoofdzakelijk rode wijnen. Naast de vele Vins de Table produceert men ook vele goede Vins de Pays.
- Côtes de la Malepère: rode en rosé wijnen
Dan is er ook nog Blanquette de Limoux, de voorloper van de champagne zeg maar. Voor het eerst geproduceerd door de monniken van Saint-Hilaire in 1531 vind je deze bubbeltjeswijn, ook in rosé, en in een brut en doux versie. Gekoeld is het een verrukkelijk drankje bij warm weer. Wordt tegenwoordig nog artisanaal gemaakt.
Agenda
Zondag 22 juli is Montségur-dag op de Gentse Feesten: lezingen en vertellingen, maar ook een uitgebreide info-stand met publicaties, documentatie en informatie Afspraak vanaf 9.30 uur. Monasterium, Oude Houtlei 56, 9000 Gent.
