Pijnarts Bart Morlion over het onbegrip rond chronische pijn: "Ik houd niet van de term 'ingebeelde pijn'. We hebben geen scanners die pijn kunnen meten"

In de eerste plaats is pijn een heel moeilijk begrip. "Pijn is een heel complexe gewaarwording, die niet altijd goed wordt begrepen. Pijn is een onplezierige zintuiglijke ervaring, en dat wordt gekleurd door je eigen geschiedenis, door omgevingsfactoren, wat maakt dat pijn altijd subjectief is", legt dokter Morlion uit.

"Twee derde van mijn patiënten zijn vrouwen"

De volkswijsheid dat mannen kleinzeriger zijn dan mannen blijkt ook niet wetenschappelijk onderbouwd te zijn. "Onderzoek toont aan dat vrouwen voor heel wat pijnprikkels gevoeliger zijn dan mannen. De balans tussen kwetsbaarheid en draagkracht wordt bij vrouwen sterker verstoord. Twee derde van mijn patiënten zijn ook vrouwen."

"Het gaat dan vooral om lage rugpijn en nekpijn, maar ook om de grote gewrichten bij oudere mensen. Wat we ook heel vaak zien is zenuwpijn na een ongeval of operaties. En wat we dan ook heel vaak als specialisten zien, zijn mensen met chronisch wijdverspreide pijnen. Pijn die zich van dag tot dag over het hele lichaam verspreidt, meestal over een lange periode. Dat wordt ook wel fybromyalgie genoemd."

"Al zijn de meningen daarover een beetje verdeeld. Sommigen zeggen dat het een 'non disease' is, al is er wetenschappelijk onderzoek dat heel duidelijk heeft aangetoond dat er een grote groep is van chronische pijnpatiënten waarbij de breinnetwerken verstoord zijn. Prikkels die niet gevaarlijk zijn voor je lichaam, zoals rek op de pezen, druk op de spieren, worden door je breinnetwerk vertaald als pijnlijke ervaringen. Sommigen spreken dan van 'ingebeelde pijn', maar ik houd echt niet van die term."

"Geen scanners om pijn te meten"

"We hebben geen scanners waarmee je pijn kan meten. Maar je kan wel de gevolgen zien in breinnetwerken, en de verstoringen in de samenwerkingen tussen breinnetwerken. Vandaar dat we weten dat patiënten met chronische pijn een overgevoeligheid hebben voor onschadelijke prikkels. De alarminstallatie meldt dus dat het ergens brandt, terwijl er geen enkel vuurtje of reuk te bespeuren. Dat is heel moeilijk te begrijpen natuurlijk."

Er bestaat dus nog heel veel onbegrip voor chronische pijn. "Wanneer iemand de spoedgevallen binnenkomt met een open fractuur, twijfelt niemand dat die persoon pijn heeft. Bij chronische pijnpatiënten kan je niet op hun gezicht aflezen hoeveel pijn ze hebben. Maar de belangrijkste weerslag is op het dagelijkse leven. Hoe kan je nog functioneren, hoe is je contact met familie, vrienden en het werk. Daar loopt het dan ook vaak behoorlijk fout."

"Ook in gember en kurkuma zitten stoffen die nuttig kunnen zijn, maar ze moeten veel beter onderzocht worden"

Bij pijn wordt er gegrepen naar pijnstillers en morfine, maar dokter Morlion vindt dat we ook meer onderzoek moeten doen naar kruiden. "Morfine en aspirine zijn ook chemische modificaties van natuurlijke producten. Omdat er risico's bestaan rond de morfinepreparaten, vind ik dat er meer aandacht moet gegeven worden aan wat onze voorouders ons al geleerd hebben. Denk aan gember of kurkuma, daar zitten stoffen in die nuttig kunnen zijn, maar ze moeten veel beter onderzocht worden. Wat we nu al dagelijks gebruiken als medicijn is een stof uit chilipeper, en zo zijn er nog een heleboel andere kruiden en specerijen die heel nuttig kunnen zijn, maar het is nog niet wetenschappelijk onderbouwd genoeg om te erkennen als geneesmiddel."

"Een groep van mijn patiënten zal ik nooit kunnen genezen, maar ik kan ze wel begeleiden naar een waardevoller leven. Met de juiste tips, de juiste balans tussen beweging, medicatie, en technieken probeer ik dat te doen", besluit dokter Morlion.

Meer lezen over chronische pijn? Bart Morlion schreef er het boek 'Beter leren leven met pijn' over.