Socioloog Katrien Van der Heyden: "Het is een misverstand dat mannen en vrouwen andere hersenen hebben"

"Hardnekkige mythe gebaseerd op beginperiode van hersenscans"

"Er is een hardnekkige mythe dat mannen van Mars komen en vrouwen van Venus. Die is ontstaan in de jaren 70 op basis van een boek waarin beweerd werd dat mannen en vrouwen fundamentele verschillen hadden in hun hersenen. Dat was in de beginperiode waarin we scans van hersenen konden maken. Later toen er betere apparatuur ter beschikking kwam, zijn die verschillen nooit meer teruggevonden", legt Katrien de beeldspraak uit. 

"Het is dus betwistbaar of het klopt wat men toen heeft gezien. Men dacht toen ook nog dat de hersenen het enige orgaan van je lichaam was dat nooit veranderde. Intussen is dat ook helemaal achterhaald, want je brein verandert ook voortdurend in de loop van je leven. Zo zijn er bijvoorbeeld hersenscans gemaakt van taxichauffeurs en buschauffeurs: taxichauffeurs nemen altijd andere routes in tegenstelling tot buschauffeurs. Op de hersenscans van taxichauffeurs zie je dan ook dat het gebied om je ruimtelijk te oriënteren bij hen meer ontwikkeld is dan bij buschauffeurs." 

"Er zijn natuurlijk biologische verschillen tussen mannen en vrouwen: een vrouw kan zwanger worden, mannen zijn krachtiger dan vrouwen, enzovoort. Maar veel verschillen tussen mannen en vrouwen blijken toch vaak culturele constructies te zijn. We tolereren van jongens makkelijker wilder gedrag dan van meisjes, net zoals we emotioneel gedrag bij jongens minder tolereren dan bij meisjes."

Dat zulke stereotypes vaak sterker dan onszelf zijn, werd duidelijk in een onderzoek waarbij een video van een peutertje dat schrikt getoond werd aan een groep volwassenen. "Aan een deel van de groep werd gezegd dat het kind een jongen was, aan een ander deel dat het een meisje was. Toen hen werd gevraagd om de emoties van het kind te omschrijven, waren de verschillen groot. De groep die dacht het een meisje was, zegt dat het angstig reageert, terwijl de groep die dacht het een jongen was, zegt dat het agressief reageert. We zijn er ons niet van bewust, maar als volwassenen kijken we door een heel specifieke bril naar kinderen. En op basis van het geslacht gaan we hun gedrag, ook al is dat hetzelfde, interpreteren. En we gaan er naar handelen."

"Genderstereotypen zijn even nadelig voor mannen als voor vrouwen"

"Genderstereotypen zijn even nadelig voor mannen als voor vrouwen. Mannen worden evengoed in een hokje geduwd. Voor mannen is het ook niet fijn om altijd macho te moeten zijn, het is voor hen evengoed een gouden kooi. Net zoals vrouwen worden verondersteld emotionele huilende wezens te zijn, bij wijze van spreken. Het is voor beide geen aangename zaak dat je je menselijkheid niet kan ontwikkelen."

"Het is heel moeilijk om die stereotypen te doorbreken, want voor veel ervan zijn we blind. De eerste grote stap is dat we bewust worden van hoe we ons in ons leven laten leiden door het geslacht van de andere persoon. En dan moet je proberen om dat op een genderneutrale manier te doorbreken. Ik heb het zelf ook geprobeerd in de opvoeding van mijn dochters: nadenken over welke films ik ze liet kijken, wat je vertelt over vrouwen, enzovoort. Geen prinsessenfilms bij ons thuis dus. (lacht) Het kan zeker lukken, maar het is iets dat op alle vlakken van de samenleving moet gebeuren, van in het onderwijs tot op de werkvloer."