Carine mag de elektrische aansteker niet meer gebruiken van haar kleinkinderen: "Ze worden gek van de pieptoon, en ik hoor die niet"

"Oma, stop stop stop!" 

Carine Derre uit Gent heeft al geruime tijd een elektrische aansteker of 'plasma-aansteker' in haar kast liggen. "Ik ben er heel tevreden over. Die aansteker heeft een lange steel, wat handig is om kaarsen aan te steken." 

Sinds kort is ze er enorm door geïntrigeerd. "Ik denk al jaren dat de aansteker geen geluid maakt maar nu blijkt dat dat niet klopt. Mijn kleinkinderen worden horendol als ik hem gebruik. Volgens hen produceert die een vreselijk irritant geluid dat pijn doet aan hun oren." 

Omdat Carine nieuwsgierig is hoe dat komt, roept ze de hulp in van De Inspecteur. Die ontrafelt het mysterie, samen met wetenschapsjournalist Koen Wauters. 

Volwassenen horen minder goed dan kinderen

Het is niet zo gek dat de kleinkinderen van Carine geluiden horen die zij niet meer hoort.  "Als we ouder worden of we worden geconfronteerd met te veel lawaai, dan gaat ons gehoor achteruit. En dan vallen de hoogste frequenties of de hoogste tonen weg," aldus Koen Wauters. 

Geluid is een trilling die zich door de lucht verplaatst. Als je dicht bij een luidspreker staat, dan zie je dat soms zelfs letterlijk. Als er een lied speelt waar veel bassen in te horen zijn, dan zie je de luidspreker mee bewegen. Geluiden geven een verandering in luchtdruk en het zijn die trillingen die we horen. 

De snelheid waarmee de hoge en lage druk elkaar afwisselen bepaalt of een geluid hoog of laag klinkt. Deze snelheid, of frequentie, wordt uitgedrukt in hertz (Hz). Ons gehoor kan trillingen waarnemen tussen de 20 en de 20.000Hz. 20Hz is een lage trilling en dus een lage frequentie. 20.000Hz is een hoge trilling en dus een hoge frequentie.

"Als je dat weet, kan je ook begrijpen waarom Carine niet meer alle tonen hoort," zo stelt Koen Wauters. "Als we ouder worden, zakt de bovengrens van ons gehoor. Hoge trillingen of hoge frequenties worden niet meer waargenomen omdat de haarcellen in je oor langzaam afsterven. Die cellen zetten geluidsgolven om in elektrische signalen die naar onze hersenen worden gestuurd. Maar als die hoge golven niet meer worden waargenomen, geraken die geluiden niet tot in je hersenen waardoor je dat geluid niet meer hoort." 

Test je eigen gehoor

Op Youtube staan er leuke filmpjes waarbij je zelf kan ervaren hoe het met de kwaliteit van je gehoor gesteld is. Koen Wauters raadt het aan iedereen aan om die filmpjes eens te bekijken. "In het begin worden er lage trillingen afgespeeld en de frequentie gaat langzaamaan omhoog. Op een bepaald moment hoor je niks meer... Dat is de grens van jouw gehoor." 

Waarom maakt een elektrische aansteker zo'n hoog geluid? 

Je weet nu waarom Carine niks hoort als ze aansteker gebruikt en haar kinderen wel. Maar waarom maakt dat ding zo'n lawaai?

Om dat te begrijpen, geeft Koen Wauters een mini-lesje fysica. "Die elektrische aansteker of plasma-aansteker werkt simpel gezegd als volgt: als je de aansteker gebruikt, maakt het toestel kleine vonkjes met elektriciteit. Grote vonken elektriciteit kennen we, dat is bliksem. Of je ziet het ook bij een elektrische trein of tram als de pantograaf contact maakt met de bovenleiding. Maar zo'n aansteker produceert niet één vonkje, dat zou nooit volstaan om een kaars aan te steken. Maar veel vonken, heel snel na elkaar. Zo snel dat je een soort vuurboog krijgt. En hoe snel dan? Wel: 20.000 keer per seconde! Dus aan de frequentie van 20.000Hz! En daarom hoort Carine dat niet en haar kinderen wel!" 

De kleinkinderen van Carine dringen er bij haar op aan om hem niet te gebruiken als ze in de buurt zijn. Koen Wauters schrikt daar niet van. "Zo'n hoge toon is uitermate irritant. Het is logisch dat de kinderen er niet blij van worden. Maar los van het lawaai is er geen enkel gevaar. Carine kan de aansteker zonder zorgen gebruiken."