"Enorm intelligent en immuun tegen bepaalde gifsoorten": dit wist je nog niet over de bruine rat

De bruine rat lijkt niet kapot te krijgen. Dat heeft volgens bioloog Joeri Cortens verschillende redenen. "Het zijn enorm slimme dieren die altijd erg op hun hoede zijn. Wanneer ze buiten komen, gaat er steeds één rat op verkenning om te kijken of de kust veilig is. Die laat dan een spoor achter voor de rest van de groep. Als de eerste rat gevangen wordt, zal dat de anderen niet meer overkomen. Ze kunnen de dood snel associëren met een vangtuig."

Immuun tegen rattenvergif

Daarnaast kunnen ratten best veel verdragen. "Ze hebben een hoge weerstand, ook tegen bepaalde gifstoffen. Wij leggen vergif, vaak gemaakt van extreme bloedverdunners, om ratten te verdelgen. Maar er zijn altijd ratten die een te kleine dosis hebben gegeten en zo gaan overleven. Dan krijg je het principe van 'What doens't kill you, makes you stronger'. De ratten komen er sterker uit. Zo krijg je op termijn een populatie die immuun wordt en moet er op zoek gegaan worden naar nieuwe gifstoffen. Die hoeven net per se sterker te zijn, maar je zal het wel over een totaal andere boeg moeten gooien."

Volgens Joeri Cortens let je ook best op met het gebruik van gifstoffen. "Ze kunnen schadelijk zijn voor jou en je omgeving, denk maar aan huisdieren. Je koopt dus best nooit zelf rattenvergif. Schakel bij een rattenplaag steeds professionele hulp in."

Het feit dat ratten vaak gebruikt worden voor laboratoriumexperimenten, bewijst hoe intelligent ze zijn. "Wat ik persoonlijk een geweldig experiment vind, is die van de rat met het hendeltje. Het wordt hen aangeleerd om bij een geluid van 10 kilohertz tegen een hendel te drukken, met een lekkere beloning als gevolg. Duwen ze bij 20 kilohertz tegen de hendel, dan krijgen de ratten iets vies voorgeschoteld. De vraag van het experiment luidde: Wat gebeurt er als ze een geluid van 15 kilohertz te horen krijgen?"

En wat blijkt? "De ratten die tijdens het experiment gekieteld werden en waarmee gespeeld werd, zijn optimistischer ingesteld en lopen naar het hendeltje. De andere groep waagt er zich niet aan. Ze kunnen zich dus goed of slecht voelen en dat heeft gevolgen voor de keuzes die ze maken."

Voortplanting hangt af van voedsel

Ratten kunnen zich zeer snel voortplanten. "Het dier is na 3 à 4 maanden geslachtsrijp en kan gemiddeld 7 tot 8 kleintjes per keer op de wereld zetten. Er zijn twee periodes waarin het heel snel gaat: in september-oktober en maart-april. Al hangt alles af van de voedselvoorraad en daar speelt de mens een grote rol in. Wij gooien veel eten weg zonder na te denken. Zo geven we 's avonds vaak de kippen onze etensresten. Maar weet dat op dat moment de kippen op stok zitten en de ratten buiten lopen."

Evolutiekampioen?

Er wordt wel eens gezegd dat de rat de mensheid zal overleven. Of dat effectief zo zal zijn, weet niemand. "Ratten zijn niet te onderschatten. Ze zijn intelligente dieren die snel leren, en dat is nu net het kenmerk van succesvol zijn."