Op welke manier vertel je best aan je kinderen dat je gaat scheiden?

Radio 2-luisteraar Ellen en haar man Bruno uit Rumst, hebben besloten uit elkaar te gaan. Na een huwelijk van 15 jaar zijn ze uit elkaar gegroeid. Ze hebben twee kinderen: Sara van 4 en Boris van 12 jaar. Ellen heeft geen idee hoe ze aan de kinderen best kan vertellen dat zij en haar man gaan scheiden. Wat moet ze zeggen, hoe gaan de kinderen reageren,… Psychologe en gezinstherapeute Vanessa Maes kwam naar 'De Madammen', zij werkt voor het scheidingscentrum Alianza.

Vertel het op een goede manier

"Het moet op een goede manier verteld worden, heel veel mensen gaan deze gesprekken uit de weg. Nochtans is het een keerpunt in het leven van de kinderen. De ideale situatie is dat je het samen vertelt, dat beide ouders aanwezig zijn. Ook belangrijk is dat beide ouders hetzelfde vertellen."

"Als je het toch niet samen kan vertellen, omdat de situatie te emotioneel zou worden of omdat de kans op conflict te groot is kan je het apart vertellen. Maar de kinderen moeten het van beide ouders horen en nog eens liefst dezelfde boodschap krijgen."

1. "Bij jonge kinderen, jonger dan 7, kan je niet rond de tafel gaan zitten en praten. Maar je moet het gesprek opsplitsen en er op verschillende momenten over beginnen. Het is een te moeilijk onderwerp, en ook te zwaar voor deze kinderen om er in één keer alle informatie over te geven."

2. "Lagere school kinderen gaan wel meer vragen stellen. Is het mijn schuld? Kan ik iets doen om het terug goed te maken? Op deze leeftijd denken Kinderen dat de wereld heel fel rond hen draait."

3. "Met tieners kan je wel rond de tafel gaan en er een goed gesprek over voeren."

"Het is wel een heel belangrijk moment voor de kinderen. Als je er later naar vraagt weten ze vaak nog exact wie er allemaal aanwezig was, waar het verteld werd, hoe het verteld werd... Ze gaan dat moment opslaan, dus het vertellen moet zeker met zorg gebeuren." 

Wat moet er allemaal gezegd worden?

“We gaan uit elkaar, we gaan scheiden.” Dit moet duidelijk gezegd worden en je moet de kinderen zo veel mogelijk concrete informatie meegeven. "Zoals waar de kinderen gaan wonen, bij wie, hoe ze het gaan aanpakken, …" Als het voor de ouders zelf nog niet zo duidelijk is, zeg dat dan ook tegen de kinderen, geef dat toe...

"En geef ook altijd een reden voor de scheiding! Dit is ook erg belangrijk want veel kinderen zoeken vaak de oorzaak bij zichzelf! Al deze zaken moeten verteld worden, maar de manier waarop je het brengt hangt natuurlijk af van de leeftijd. Een tip dat ik ouders vaak meegeef is dat ze op voorhand kinderboeken over scheiding kunnen doornemen voor de terminologie."

"Kijk hoe het in deze boekjes wordt verteld, welke woorden of zelfs verhaaltjes worden er gebruikt. Kijk hoe het in de boekjes verteld wordt en wat het beste bij jou past. Vertel het dan aan de kinderen en maak er je eigen verhaal van."

Stel je kinderen gerust

"Het is het eerste moment dat de kinderen doormaken dat ‘iemand graag zien’, kan stoppen. Ze gaan dit voor de eerste keer inzien. Maar je moet ze wel geruststellen dat de liefde voor je kind niet stopt. De kinderen gaan er zelf niet naar vragen, maar je moet het zeker expliciet zeggen."

Hoe gaan kinderen reageren?

Je weet nooit op voorhand hoe kinderen gaan reageren. "Het is van erg veel factoren afhankelijk: leeftijd, conflicten die het heeft moeten doormaken, heeft het kind de scheiding zien aankomen of heeft het totaal niets gemerkt... Maar er zijn wel een aantal zaken die terugkomen. Je kan het vergelijken met het rouwproces wanneer iemand sterft: eerst zijn ze bang, dan boos of blij en verdrietig."

1. Bang: de kinderen vragen zich af wat er allemaal gaat geuren en of ze iemand gaan kwijt raken. Ze zijn verdrietig om wat ze allemaal gaan moeten missen.

2. Boos: “Waarom is papa verliefd geworden op iemand anders.” Maar ze kunnen ook blij zijn omdat de spanningen eindelijk stoppen.

"Er zijn heel wat onderzoeken gebeurd over waarom het ene kind problemen heeft met de scheiding en het andere niet. Dit heeft voor een groots stuk met het kind zelf te maken, wanneer ouders veel conflicten hebben tijdens én na de scheiding, gaan de kinderen de scheiding ook als meer problematisch ervaren." 

Niet de scheiding op zich is risicofactor, maar wel de manier waarop de ouders ermee omgaan... 

"Je kan vaststellen, dat tijdens de crisisfase sommige kinderen helemaal niet gaan reageren, en anderen gaan dan weer heel fel reageren. Kleine kinderen reageren vaak alsof ze de boodschap niet begrepen en gaan gewoon verder spelen. Zoek er niets achter, dat is gewoon hun manier van er mee om te gaan." 

Specifieke gedragsstoornissen 

"Geef kinderen de tijd om zich aan te passen. Het kan zijn dat het in deze periode wat moeilijker gaat op school, of dat ze wat moeilijker slapen. Maar als je na anderhalf jaar nog steeds problemen vaststelt, kan je misschien eens verder kijken om hulp te zoeken." 

"Zien kinderen altijd af bij een scheiding? Lijden kinderen altijd onder een scheiding? Kinderen zien altijd af! Het is altijd een kentering in hun leven. Het is altijd een periode in hun leven waarin ze het moeilijker gaan hebben. Maar het moet niet steeds blijvende gevolgen hebben. Soms komen ouders naar met de vraag: kan je er voor zorgen dat mijn kinderen geen verdriet hebben tijdens de scheiding? Neen, dat gaat niet! Maar conflictsituaties zoveel mogelijk vermmijden doet al heel wat." 

Wat hebben kinderen nodig tijdens deze periode? Wat kunnen ze missen? 

"Kinderen hebben van de twee ouders geruststelling nodig. Ze hebben ook contact met de twee ouders nodig en tijd, tijd om zich aan te passen."

"Ouders moeten het onderscheid kunnen maken tussen hun onderlinge conflicten en het ouderschap. Jij hebt mij bedrogen dus jij bent een slechte papa, dat gaat niet op. Veel mensen trekken dit door naar het ouder zijn."

3 fases 

1. Crisisfase: het moment waarop de kinderen het te weten komen. Deze fase duurt ongeveer 2 maand.

2. Hierna volgt de reorganisatiefase, deze kan 1 tot 2 jaar duren. Iedereen moet zijn draai vinden zowel ma en pa, als de kinderen. Het tempo waarop iedereen terug zijn draai vindt kan erg verschillen, daarom duurt deze periode ook zo lang.

3. Daarna is er stabiliteitsfase: we hebben een regeling en het is gelukt… ‘We zijn erdoor’ dit gevoel overheerst.

Er kan heel wat mislopen...

Wanneer kinderen het gevoel krijgen dat ze één van de ouders niet meer graag mogen zien, dat ze een van de ouders moeten verwerpen.

"Ook wanneer de eigen identiteit van het kind onder druk komt te staan. Bijvoorbeeld een meisje dat in bepaalde aspecten op papa lijkt. Wanneer ze iets doet waardoor ze op papa lijkt wordt ze door mama verworpen. Op deze manier komt haar eigen identiteit onder druk te staan. Ze mogen dat stukje van zichzelf niet zijn en stellen zich de vraag wie mag ik wel zijn, terwijl het net allemaal stukjes van hun eigen identiteit vormen." De kans is dan groter dat er psychologische gevolgen optreden zoals automutilatie, depressie, ze kunnen in de criminaliteit terecht komen. 

Dus wat moeten ouders doen als ze gaan scheiden en er positief willen uit geraken?

1. Laat je goed informeren, zoek als ouder een netwerk om zelf door de scheiding te raken op deze manier zal je beter een onderscheid kunnen maken tussen het ouder en partner gegeven.

2. Hou ook steeds bij elke beslissing die je neemt het belang van je kind voor ogen.

3. Je kan een mama of een papa nooit evenaren of vervangen. Je kan de beste mama zijn en je voor 300% inzetten, maar dat maakt nog steeds van jouw geen papa! Dus zie dat je kind de twee kan blijven zien.